شناسایی ساختار چرکی ناشی از تماس دست در کاغذهای تاریخی موزه نسخ قدیمی پبدنی

وجود لکه‏ های ناشی از تماس دست در اثر تورق کتب تاریخی یکی از مشکلات حفظ و مرمت کاغذهای تاریخی طی فرایند تمیزکاری است. این لکه‏ ها معمولا مقاوم بوده و به ‏راحتی در حلال ‏های معمول حل نمی‏ شوند. بر همین اساس شناخت ساختار آن‏ ها به‏ منظور انتخاب مواد زداینده مناسب لازم و ضروری است. هدف این مقاله بررسی و مطالعه ساختار لکه‏ های ناشی از اثر دست در کاغذهای تاریخی است. این لکه‏ ها با عنوان لکه‏ های چرب در برخی متون معرفی شده ‏اند و بسیاری از آن‏ ها قدمت زیادی داشته و حجم آن در برخی موارد نشانگر میزان استفاده از اثر است.
بر این اساس این مقاله در پی پاسخ به این سوال است که ساختار شیمیایی لکه ‏های ناشی از تماس دست در کاغذهای تاریخی چیست؟ بدین منظور از طیف‏ سنجی مادون‏ قرمز تبدیل فوریه برای شناسایی ساختار لکه ‏ها در 20 نمونه از آثار کاغذی چاپی و خطی با آهار نشاسته از مجموعه داریوش پبدنی در فولادشهر اصفهان استفاده شد. نتایج بررسی نشان داد که ساختار لکه‏ ها متشکل از پروتئین‏ های گوگرددار بوده و فاقد ساختار چرب است. بر این اساس بررسی تطبیقی نتایج حاصل از طیف‏ سنجی مادون‏ قرمز تبدیل فوریه نمونه های تاریخی با پروتئین‏ های حیوانی نشان‏ دهنده شباهت طیف لکه ‏ها با طیف سریشم و ژلاتین است.