احوال و آثار عبدالقادر گیلانی و بررسی و مقایسه پیرنامه های نوشته شده درباره او تا قرن دهم هجری قمری

عبدالقادر گیلانی، عارف قرن پنجم و ششم هجری قمری، از مشایخی است که پیرنامه های زیادی به فارسی و عربی درباره او نوشته شده است. با توجه به اهمیت پیرنامه ها در شناخت احوال، اقوال و عقاید عبدالقادر گیلانی، در این مقاله کوشش شده است تا احوال و آثار وی با استفاده از این پیرنامه ها و نیز کتب تاریخی معتبر، معرفی و آنگاه ویژگی های کلی پیرنامه های نوشته شده درباره این شیخ بزرگ تا قرن دهم هجری قمری بررسی شود. پیرنامه های مورد بحث عبارتند از: بهجهالانوار و معدن الاسرار، ترجمه خلاصهالمفاخر، قلائدالجواهر، مناقب غوثیه و غبطهالناظر فی ترجمه الشیخ عبدالقادر الجیلانی. نتایج حاصل از پژوهش گویای آن است که چنین کتاب هایی بدین دلیل که برای عموم مردم نوشته شده اند، نثری ساده و بیتکلف دارند و برای بزرگ جلوه دادن شخصیت عبدالقادر، رفتار و کراماتی برخلاف اقوال و اندیشه نمایان در آثارش به وی نسبت داده اند و نیز منبع تمام پیرنامه های مذکور، نخستین پیرنامه نوشته شده درباره عبدالقادر یعنی بهجهالانوار و معدن الاسرار است. همه این کتاب ها تحمیدیه ای در ستایش خدا و پیامبر اکرم(ص)، و نیز زنان در تمام آن ها جز مناقب غوثیه، جایگاه والایی دارند.