ردیابی عوامل اثرگذار بر عملکرد مکان های دانش با تمرکز بر شهر تهران

گذار از دوره صنعت مبتنی بر شیوه تولید ماده پایه به دوره دانش مبتنی بر شیوه تولید دانش پایه منجر به تغییر پایه های اقتصاد در شهرها و شکلگیری اقتصاد دانش، در آستانه سده بیست و یکم شده است. اقتصاد دانش، که بر پایه تولید، توزیع، و استفاده از دانش و اطلاعات است و هدف آن تولید و عرضه خدمات بر پایه فعالیتهای مبتنی بر دانش است، فضاهای نوینی را در شهرها میطلبد که با فضاهای مورد نیاز شیوه تولید ماده پایه متفاوت است. شیوه تولید دانش پایه مکانهای دانش در شهرها را برای تبادل اندیشه و تبدیل اندیشه به فراورده ها، خدمات، و راه حلهای نوآورانه میطلبد. ایجاد مکانهای دانش فرایندی طولانی و پیچیده است و عوامل گوناگونی عملکرد آن را تحت تاثیر قرار میدهد. با وجود اهمیت این مکانها در شکلگیری و موفقیت اقتصاد دانش پایه به مثابه نیروی محرکه توسعه اقتصادی و اجتماعی به ایجاد مکانهای دانش در پژوهش، برنامهریزی، و سیاستگذاری شهر تهران به صورت جدی توجه نشده است و عوامل اثرگذار بر عملکرد آنها کاووش نشده است. چنین نارساییای، به تمرکز هدف این مقاله بر کاووش و وارسی عوامل اثرگذار بر عملکرد مکانهای دانش در شهر تهران برای ایفای نقش در اقتصاد دانش، انجامیده است.
در فرایند کار مقاله، برای دستیابی به هدف مقاله، با بهکارگیری روش پژوهش اسنادی و بازبینی سیتماتیک متون، پایه های نظری مرتبط با مکانهای دانش و عوامل اثرگذار بر عملکرد آنها ردیابی و بر پایه آن چارچوبی انگاشتی برای تحلیل عواملاثرگذار بر عملکرد مکانهای دانش پیشنهاد و در مورد مکانهای دانش شهر تهران به کارگرفته شده است. داده های مورد نیاز با بهکارگیری روشمصاحبه نیمهساختاریافته با دستاندرکاران پارکهای علم و فناوری شهر تهران گردآوری و با روشتحلیل محتوای کیفی استنتاجی در چارچوب رهیافت پژوهشکیفی تحلیلشده است.
نتیجه مقاله نشان میدهد که در تهران همسو با تلاشهای جهانی برای بهرهبرداری از فرصتهای اقتصاد دانش، کوششهایی برای توسعه فعالیتهای مبتنی بر دانش و فضاهای مورد نیاز این فعالیتها انجام شده است، که هرچند پراکندهاند و نمیتوان اینمکانها را همچون مکانهایدانش متاخر در نظر آورد؛ اما با تقویت زیرساختهای تولید دانش، همچون فرصت ردیابیشده در این مقاله و تغییر ماهیت فعالیت واحدهای مستقر در مکانهای دانش به فعالیتهای نوآورانه، افزایش ظرفیت نوآوری واحدها، تقویت روابط همکاری بین آنها، و تقویت چارچوب حقوقی پشتیبان فعالیتهای دانش پایه، به همراه تدارک بازار مرتبط با فراورده های نوآور زمینه بهبود عملکرد مکان های دانش و بهرهگیری از فرصتهای اقتصاد دانش در شهر تهران را فراهم کرد.