جایگاه شورا در حکومت اسلامی با تکیه بر اندیشه های محمد رشید رضا و بررسی پیامدهای سیاسی آن

محمد رشید رضا، اندیشمند مسلمان اهل تسنن، در میان متفکران معاصر جهان اسلام به عنوان چهره ای اصلاحگر شناخته می شود. او برای تطبیق خلافت اسلامی با دموکراسی و دور کردن خلیفه از استبداد با توسل به آیات شورا، حکومت شورایی را پیشنهاد می کند؛ با این حال، نگاه ایشان در ترسیم مجلس شورا کاملا نخبه گرایانه است. رشیدرضا به دلیل موانعی که در راه تشکیل خلافت اسلامی با آن مواجه می گردد، در سیر تکاملی دیدگاه های خود به سمت نظریه پردازی برای حکومت اسلامی تمایل پیدا می کند. اهمیت این پژوهش در این است که توانسته، ضمن کاوش حول زوایای مختلف شورا از دیدگاه این اندیشمند به تطبیق آن با دموکراسی پرداخته و پیامدهای سیاسی آن را بررسی نماید. مسئله اساسی پژوهش حاضر این است که محمد رشید رضا چه جایگاهی برای شورا در حکومت اسلامی قائل بوده و پیامدهای سیاسی آن کدام است. در نگارش مقاله پیش رو از روش تعاملی استیوارت هیوز استفاده شده است. در این روش بین مقتضیات و بسترهای اجتماعی و شکل گیری اندیشه خاص نقش اساسی وجود دارد و وقتی اندیشه ای پا گرفت، اندیشه جدید باعث دگرگونی جامعه و در نتیجه باعث پدیدار شدن نظم جدید در جامعه خواهد شد.