شناسایی و تحلیل بسترهای نهادی قاچاق کالا

قاچاق کالا همواره برای تمام دوره های اقتصادی یک مشکل برای پیشرفت یک اقتصاد سالم بوده است؛ از این رو، مبارزه و پیشگیری از قاچاق کالا امری حیاتی می باشد. در ایران هر ساله مقادیر بسیار وسیعی از کالاهای خارجی به صورت قاچاق وارد و گروهی از کالاهای باارزش همچون بنزین به صورت قاچاق از کشور خارج می شود. در این بین، عوامل نهادی نقش قابل توجهی در پیشگیری و یا تسهیل قاچاق کالا دارند؛ امری که در ایران کمتر به آن پرداخته شده است. لذا پژوهش حاضر تلاش دارد به شناسایی و تحلیل بسترهای نهادی قاچاق کالا بپردازد. برای دستیابی به هدف بالا، در پژوهش حاضر از روش کیفی استفاده شده است. یافته های به دست آمده نشان می دهد نارسائی های سازمانی شامل نظارت ضعیف سازمان های مسئول در ارتباط با قاچاق کالا، عدم همکاری و هماهنگی سازمان های مسئول باهم و نبود یک پایگاه مشترک و یکپارچه آمار و اطلاعات مرتبط با قاچاق کالا برای کلیه سازمان ها و نارسائی های قانونی شامل ضعف در ضمانت اجرایی قوانین و مقررات مرتبط با قاچاق کالا و وجود خلاء های قانونی در خصوص اختیارات و وظایف سازمان های مسئول، مهم ترین نارسائی هایی نهادی قاچاق کالا در کشور هستند. نتایج پژوهش نشان داد قوانین نتوانسته اند به عنوان بسترساز برنامه ها و اقدامات مداخله گرانه در مبارزه با قاچاق عمل نمایند. همچنین اگرچه انتظار می رود قوانین بتوانند به عنوان تسهیل گر عمل نمایند، اما در واقعیت چنین مهمی تحقق نیافته است. همچنین نتایج نشان داد که تقسیم وظیفه مبارزه با قاچاق کالا بین سازمان ها و نهادهای مختلف، فقدان ساز و کار هماهنگ سازی بین نهادها و سازمان های مسئول مبارزه با قاچاق کالا، مشارکت ندادن جامعه و بخش خصوصی که به نحوی می توانند در مبارزه با قاچاق کالا تاثیرگذار باشند، نبود برنامه یکپارچه و هماهنگ در مبارزه با قاچاق کالا، تعیین نهادهای متعدد برای برخی امور، عدم توجه کافی به تقسیم و امکانات برخی نهادها، تعدد مراجع رسیدگی در طول یکدیگر از جمله دلایل اساسی شکل گیری مشکلات و مسائل سازمانی برای مبارزه با قاچاق کالا هستند.