تجزیه الگوی اثر متقابل ژنوتیپ و محیط برای عملکرد ارقام چغندرقند با استفاده از روش چند متغیره AMMI

جهت مطالعه پایداری عملکرد و سازگاری ارقام چغندرقند در شرایط آب و هوایی مختلف، نه رقم چغندرقند در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار و در شش منطقه شامل اصفهان، کرج، کرمانشاه، خوی، مشهد و مغان در سال زراعی 1394 مورد ارزیابی قرار گرفت. در این بررسی به منظور تجزیه الگوی اثر متقابل ژنوتیپ در محیط از مدل اثرات اصلی افزایشی و اثرات متقابل ضرب پذیر (امی) استفاده شد. نتایج تجزیه اثرات افزایشی جمع پذیر (تجزیه واریانس) و اثرات متقابل ضرب پذیر (تجزیه به مولفه های اصلی) موید آن بود که اثر ژنوتیپ در سطح احتمال پنج درصد، و اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ در محیط در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود. نتایج نشان داد که دو مولفه اصلی اول اثر متقابل ژنوتیپ در محیط در مجموع بیش از 77 درصد از واریانس اثر متقابل را تبیین نمودند. نمودار بای پلات حاصل از اولین مولفه اصلی اثر متقابل و میانگین عملکرد ریشه برای ژنوتیپ ها و محیط ها نشان داد که رقم JAAM با عملکرد بیشتر از میانگین کل و کمترین مقدار برای اولین مولفه اصلی اثر متقابل به عنوان رقم پایدار شناخته شد. براساس نمودار دو بعدی مربوط به دو مولفه اصلی اول اثر متقابل ژنوتیپ در محیط، ژنوتیپ هایJAAM و (I13*A37.1)*SH-1-HSF.5 در محیط های اصفهان و مشهد، ژنوتیپ های 1571، (I13*KWS)*302-HSF.20، (I13*A37.1)*S1.88239، BR1 و ARAS 101 در کرمانشاه و مغان و ژنوتیپ های ICو 7233در کرج دارای سازگاری خصوصی بودند. همچنین ژنوتیپ های 7233، (I13*A37.1)*S1.88239، JAAM و ARAS 101 نسبت به سایر ژنوتیپ ها از سازگاری عمومی بیشتری برخوردار بودند. بطور کلی نتایج مشخص نمود که امکان گزینش ارقام مناسب برای هر منطقه وجود دارد.