تحلیل چشم انداز سیاسی و راهبرد دوگانه شاه در مواجهه با انقلاب اسلامی

مواجهه شاه با انقلاب اسلامی نه ناآگاهانه و نه توام با دودلی بود، بلکه بر اساس چشم انداز سیاسی شاه طراحی شده و مبتنی بر راهبردی دوگانه بود. با مطالعه چشم انداز و نیز منطق سیاسی شاه و با استفاده از روش تحلیل موقعیت به این نتیجه می رسیم که شاه در مقابل خود، دو دسته دشمن را تصور می کرد، یکی دشمنان قوی که از نظر وی، دولت های آمریکا و انگلیس بودند و دیگری، دشمنان ضعیف که شامل همه دشمنان داخلی شاه می شد. راهبرد دوگانه به شاه حکم می کرد که در برابر دشمنان قوی کرنش کند، چون خود را در مقابل آنان ناتوان می دید و امکان مقابله نداشت؛ ولی در مقابل دشمنان ضعیف، شدت عمل به خرج دهد. باز کردن فضای سیاسی در سال 56 و سپس سرکوب مخالفان از دی ماه همان سال، کاملا مطابق با آن راهبرد برنامه ریزی شده بود. همچنین به کار گماردن دولت آشتی ملی جعفر شریف امامی در سال 57 و سپس کشتار ددمنشانه تظاهرکنندگان در 17 شهریور تنها با فاصله 11 روز، فقط بر مبنای این راهبر دوگانه قابل توضیح است. مطالعه دقیق تاریخ انقلاب اسلامی به ما نشان می دهد که شاه در طول دوران انقلاب همواره این راهبرد را به کار می گرفت و واکنش های خود را بر اساس آن انتخاب می کرد.