الگوی ارزیابی ملی علم، فناوری و نوآوری براساس شاخص های کارایی، اثربخشی و سودمندی

بررسی تجربه ارزیابی علم، فناوری و نوآوری (STI) در کشور نشان می دهد که در ابعاد مختلف سیاستی، نهادی، قانونی و فرهنگی چالش های بسیاری وجود دارد. این مقاله با هدف ریشه یابی دلایل ناکارآمدی تجربه فعلی و شناسایی ابعاد بافتاری حاکم بر ارزیابی STI در کشور، عارضه یابی نواقص موجود را پی می گیرد. به این منظور، تجربیات مشابه ارزیابی ملی STI در پنج سطح نظام، چارچوب، نگاشت، الگو و فرایند ارزیابی به صورت نظام مند تحلیل و جایگاه ایران در مقایسه با سایر کشورها تعیین شده است. نتایج مطالعات اسنادی، پیمایش میدانی و شواهد تجربی نشان می دهد که یکی از گلوگاه های اصلی عدم کارآمدی نظام ارزیابی ملی STI، رویکرد الگوی شاخص محور مبتنی بر کنترل هزینه کرد سازمان های دست اندرکار بوده است؛ لذا در این مقاله الگوی مطلوب ارزیابی، که مبتنی بر تلفیق رویکردهای شاخص محور و عملکردگرا است، با هدف ایجاد یادگیری و امکان تخصیص بهینه منابع در نظام موجود، به صورت مفهومی طراحی شده است. نتایج توسعه الگو همراه با انتخاب 45 گونه شاخصی و براساس سه گروه سازمانی، پنج حوزه تخصصی و سه نوع نتیجه عملکردی حاصل شده است که درمورد هر سازمان به یک داشبورد ارزیابی عملکرد مشتمل بر پنج نمودار راداری ختم می شود. داشبورد طراحی شده از طریق ارزیابی عملکرد سه نهاد دانشگاهی (دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی شریف و دانشگاه شاهد) اعتبارسنجی شده است. نتایج این ارزیابی با خروجی الگوی پیشین مقایسه شده است و موید تاثیر جدی الگوی ارزیابی بر تحلیل نتایج سیاست گذاری و مدیریت سطح کلان حوزه STI است.