بررسی وضعیت دسترسی به مراکز خدمات رسانی درمانی با رویکرد عدالت فضایی (مطالعه موردی: منطقه 7 تهران)

یک جامعه زمانی پایدار خواهد بود که نیازهای اساسی تمام شهروندان آن برآورده شود. از طرفی جمعیت رو به افزایش نواحی شهری، تقاضا نسبت به خدمات عمومی مخصوصا خدمات درمانی را افزایش داده است. امروزه موضوع عدالت فضایی مفهومی است که سطح و میزان دسترسی ساکنین به خدمات را بر مبنای آن محاسبه می کنند. تحقیق حاضر با هدف تحلیل میزان تحقق عدالت فضایی در دسترسی به مراکز خدمات درمانی منطقه 7 شهر تهران بر مبنای معیار نیاز صورت گرفته است.
روش پژوهش: مطالعه حاضر از نوع کاربردی است و از نظر مکانی منطقه 7 شهر تهران را شامل می شود. به منظور سنجش الگوی توزیع مراکز درمانی از روش نزدیکترین فاصله همسایگی و همچنین از معیار نیاز (گروه های سنی مستعد استفاده از خدمات درمانی، ضریب بیکاری و تراکم جمعیت) به منظور محاسبه دسترسی به خدمات استفاده شده است. این تحقیق بر پایه پایگاه داده مکانی و نرم افزار 10.2.2 Arc Gis صورت پذیرفته است.
نتایج حاصله نشان داد، میزان دسترسی به خدمات درمانی از نظر فاصله بلوک های ساختمانی و همچنین جمعیت تحت پوشش کاملا متفاوت است و تنها 9 درصد جمعیت منطقه در فاصله استاندارد از بیمارستان ها و 25 درصد در فاصله استاندارد از درمانگاه ها قرار گرفته اند. نسبت میانگین نزدیکترین همسایگی به ترتیب در الگوی پراکنش فضایی بیمارستان ها، درمانگاه ها و داروخانه ها 0/95، 1/15 و 1/34 محاسبه شد که نشان داد، بیمارستان ها و درمانگاه ها دارای الگوی تصادفی و داروخانه ها دارای الگوی پراکنده (منظم) هستند. اما در خصوص توزیع داروخانه ها که شرایط به ظاهر مناسبتر است، نتایج نشان داد زمانی که در سنجش عدالت فضایی، معیار نیاز دخالت داده می شود، از کل جمعیت تنها حدود 13 درصد کاملا برخوردار و 39 درصد از لحاظ دسترسی به داروخانه ها غیر برخوردار هستند.
بر اساس نتایج این پژوهش می توان از طریق ایجاد مراکز ارائه مراقبت های سلامت و همچنین ارائه مجوز جهت تاسیس داروخانه به ترتیب در مناطق نابرخوردار و کمتر برخوردار دسترسی جمعیت منطقه مورد مطالعه به خدمات درمانی را عادلانه تر کرد.