شبیه سازی اثرات عملیات اصلاحی و احیایی مراتع بر مولفه های رواناب با استفاده از مدل HEC-HMS (مطالعه موردی: حوضه آبخیز میخوران، استان کرمانشاه)

با توجه به نبود تجهیزات لازم برای اندازه گیری و ثبت تغییرات ایجاد شده در وضعیت رواناب و سیلاب حوضه های آبخیز پس از اجرای عملیات اصلاحی، استفاده از مدل های هیدرولوژیک به منظور ارزیابی اقدامات انجام شده و شبیه سازی رفتار آبخیز در قبل و بعد از اجرای این اقدامات، ابزاری کارامد است. تحقیق حاضر با هدف شبیه سازی اثرات عملیات اصلاحی در قالب طرح مرتع و آبخیزداری انجام شده در سال 1385 و نقشه پیش بینی عملیات قابل اجرا در منطقه بر مولفه های رواناب با استفاده از مدل هیدرولوژیک HEC- HMS، در حوضه آبخیز میخوران، واقع در استان کرمانشاه انجام شد. برای این منظور سه سناریو شامل شرایط پیش از اجرای طرح مرتع و آبخیزداری در بهار 1385، شرایط پس از اجرای طرح و عملیات اجرایی منتج از نقشه مکان‏یابی پیشنهادی، در نظر گرفته شد. ابتدا نقشه تغییرات شماره منحنی تحت هر سه سناریو که ناشی از تغییر پوشش گیاهی است، تهیه شد و با اجرای مدل HEC-HMS، معیارهای شماره منحنی، دبی اوج و حجم سیلاب، برای ارزیابی تغییرات وضعیت هیدرولوژیک حوضه تعیین شدند و مقادیر آنها برای هر سه سناریو محاسبه و مقایسه شد. نتایج نشان داد که مدل HEC- HMS برای دوره پایه (سناریو اول) با ضریب نش- ساتکلیف 551/0 و ضریب تبیین 63/0 از دقت قابل قبولی در پیش بینی رواناب برخوردار است. ضریب نش- ساتکلیف برای سناریوهای دوم و سوم نیز به ترتیب 766/0 و 777/0 به دست آمد، همچنین نتایج نشان داد، پس از اجرای طرح های انجام شده (سناریوی دوم)، مقدار دبی اوج و حجم رواناب به ترتیب 85/8 و 74/7 درصد کاهش داشته و این مقادیر برای عملیات پیشنهادی به ترتیب 84/12 و 33/6 درصد براورد می شود. نتایج این تحقیق موید تاثیر قابل توجه اجرای طرح های مرتعداری و آبخیزداری (سناریوی سوم) بر اساس مدل مکان‏یابی بر کاهش مولفه های تاثیرگذار رواناب به ویژه دبی اوج سیلاب است.