واقع نمایی حسیات از دیدگاه ابن سینا

از ارتباط اندام حسی با اشیای خارجی، گونه ای از شناخت برای انسان ایجاد می شود که ادراک حسی نام دارد. منطق دانان، گزاره های حاکی از این ادراک را که بیانگر توصیف امور خارجی است، حسیات می نامند. بسیاری از اندیشمندان و منطق دانان، حسیات را از مبادی باب برهان و از جمله قضایای بدیهی شمرده اند. از دیدگاه آنان، در قضایای بدیهی مطابقت با واقع امری حتمی و مسلم به شمار می آید. از سوی دیگر، وجود خطا در ادراکات حسی انکارناپذیر است. بدیهی بودن حسیات با امکان وجود خطا در آنها ناسازگار است؛ ازاین رو، منطق دانان باید راهی برای حل آن ارائه کنند. ابن سینا نیز همچون سایر منطق دانان، حسیات را بدیهی می داند. این نوشتار در پی تبیین دیدگاه ابن سینا در بدیهی دانستن حسیات و راه حل وی برای مساله خطا در ادراکات حسی است. وی در توجیه خطای ادراک حسی، خطا را محصول قوه واهمه دانسته و می گوید خطا در حسیات، هنگامی رخ می دهد که عقل تحت تاثیر قوه واهمه، حکمی صادر کند؛ اما حکم عقل در حسیات، اگر به تنهایی و بدون دخالت وهم باشد همواره مطابق با واقع خواهد بود.