کارکردهای قرینه سوال راوی در فهم احادیث فقهی

سخن گفتن با تکیه بر قیود و قرائن، امری رایج در محاورات عقلایی است؛ قرینه، جانشین دلالت وضعی برای لفظ بوده و در جهت فهم مراد متکلم اصلی ترین نقش را ایفا می کند. یکی از قرائن لفظی متصل که در شناخت مقصد اصلی کلام متکلم به صورت عام و کلام معصوم (ع) به صورت خاص مورد بررسی علمای فقه الحدیث قرار گرفته است، قرینه سوال راوی است. این قرینه که در زمره ی قرائن تعیین کننده ی مراد در این علم شناخته می شود، دارای ثمرات متعددی برای فقیه، از جمله کنار گذاشتن فهم پیشین از مضمون گزاره های معصوم (ع)، تخصیص عمومیت کلام وی، تقیید اطلاق و یا جمع بین این مدرکات می شود. به جهت صدور بخش کثیری از روایات معصوم (ع) در جواب و سیاق سوال راوی و پاسخ بدان، بررسی و تبیین این قرینه ی مهم، معرفی نقش و تاثیر آن در برداشت مختلف از روایت و اختلاف فهم فقها از حدیث اهمیت می یابد. این پژوهش با رویکردی توصیفی - تحلیلی می کوشد تا به این قرینه مهم توجه کرده و تعامل فقها با آن را واکاوی نماید.