اعتبارسنجی نقد حدیث بر پایه علوم تجربی

حدیث پژوهان معیارهای مختلفی را برای ارزیابی احادیث وضع کرده اند؛ از جمله این ملاک ها، عدم مخالفت حدیث با حس و ‏تجربه (دانش های تجربی) است که در این مقاله ضمن بررسی دیدگاه ‏حدیث پژوهان و نیز بررسی چند نمونه به اعتبارسنجی این ‏ملاک پرداخته می شود. هدف از این پژوهش، اعتبارسنجی ملاک عدم مخالفت حدیث با دانش های تجربی است، که با روش کتابخانه ای نگارش یافته است. سوالی که در اینجا مطرح است این که علوم تجربی در نقد و فهم حدیث چه جایگاهی دارد؟ آیا به عنوان یک معیار و ملاک برای نقد حدیث می توان بدان استناد کرد؟ در صورت تعارض روایت با دانش های تجربی نقش این ملاک چیست؟ با بررسی ویژگی ها و چیستی دانش های تجربی و نیز نمونه های حدیثی که با علوم تجربی تعارض دارند نتیجه ای که حاصل شد این است که اولا با توجه به محتوای تعدادی از احادیث، در فهم و نقد حدیث باید از ملاک و معیار دانش های تجربی بهره برد و این که در این راستا تنها می توان به قطعیات دانش های تجربی تکیه کرد و نه فرضیات و نظریه ها؛ چرا که ممکن است پس از مدتی ابطال گردند. ثانیا در برخی از تعارضات احادیث با دانش های تجربی، با توجه به برخورداری معصومین (ع) از علم لدنی، نمی توان هر حدیثی را صرفا به خاطر مخالفت با فلان نظریه مشهور کنار گذاشت. ثالثا دانش های تجربی و احادیث، تاثیر متقابلی نسبت به هم داشته اند به طوری که دانش های تجربی باعث فهم بهتر و تفسیر روشن تر احادیث شده و محتوای علمی برخی روایات نیز در گسترش دامنه تحقیقات دانش های تجربی نقش بسزایی داشته است.