پیش بینی روند تغییرات مکانی کاربری اراضی و توسعه مناطق مسکونی با استفاده از مدل زنجیره ای CA مارکوف و روش ژئومد، مطالعه موردی: حوزه آبخیز قره سو، استان گلستان

برای استفاده پایدار از زمین ، برنامه ریزی و مدیریت، آگاهی از تغییرات و تحولات کاربری اراضی در طول یک دوره ‏زمانی، مدل سازی و پیش بینی تغییرات کاربری ضروری به نظر می رسد. منطقه مورد مطالعه در این پژوهش، حوزه آبخیز قره سو واقع در غرب استان گلستان است و به دلیل واقع شدن بین دشت وسیع و حاصلخیز و کوه های پوشیده از جنگل و فاصله نسبتا کم آن تا دریای مازندران، از موقعیت جغرافیایی و اقلیمی ممتازی برخوردار است. در این پژوهش جهت تهیه نقشه کاربری اراضی از تصاویر ماهواه ای سال های 1 3 6 6 و 1 3 8 8 استفاده گردید. دقت طبقه بندی تصاویر با محاسبه ضریب کاپا به ترتیب برابر 9 0 ? و 8 8 ? بود که قابل قبول می باشد. در مرحله بعد، برای بررسی و پیش بینی میزان توسعه مناطق مسکونی از مدل ژئومد استفاده گردید. سپس بر پایه مدل CA‏ مارکوف روند تغییرات کاربری اراضی احتمالی تخمین زده شد. نتایج حاکی از کاهش اراضی جنگلی و کشاورزی و افزایش و توسعه مناطق مسکونی است و در نتایج هر دو مدل مشاهده می شود که توسعه مناطق مسکونی و انسان ساخت از جمله تغییرات بارز در منطقه مورد مطالعه بوده است و مناطق مسکونی و انسان ساخت به میزان 3312. 99 هکتار توسعه داشته است. با توجه به اینکه مقادیر کاپای کلی (بالای 8 0 %) ، برای هر دوروش برآورد شد می توان نتیجه گرفت که مدل ها توانایی خوبی در پیش بینی کلاس های کاربری داشته اند. ولی از آنجا که مقدار کاپای برآورد شده برای روش ژئومد بیشتر از روش CA مارکوف بود میتوان گفت در این مطالعه دقت روش ژیومد در پیش بینی توسعه مناطق مسکونی و ساخته شده بالاتر بوده است. رشد و توسعه شهر در منطقه، بیشتر در اطراف شهر گرگان اتفاق افتاده است که می تواند به این علت باشد که وضعیت ترافیک-صنعت این نوع الگو را تعیین کرده است. برای جلوگیری از تخریب روزافزون اراضی طبیعی با ارزش که در اطراف مناطق مسکونی و شهری حوزه آبخیز قره سو وجود دارند، لازم است ‏اقداماتی مدیریتی و اجرایی صورت گیرد. استفاده از فرآیند مدل سازی و شناسایی مهمترین عوامل موثر در توسعه شهری، می تواند نقش مهمی در برنامه ریزی و مدیریت پایدار و صحیح منابع در آینده داشته باشد