بررسی کارایی مصرف نور و شاخص های رشدی ژنوتیپ های لوبیا (Phaseolus vulgaris L.) در شرایط کم آبیاری

حدود 9 0 درصد از مساحت ایران در نواحی خشک و نیمه خشک قرار دارد که در این مناطق بروز تنش خشکی در دوره رشد گیاهان و از جمله لوبیا امری اجتناب ناپذیر است. به منظور بررسی اثر کم آبیاری بر ژنوتیپ های لوبیا چیتی، آزمایشی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سال 1 3 9 3 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد اجرا شد. عامل اصلی رژیم آبیاری (سه سطح: تامین 1 0 0 ، 8 0 و 6 0 درصد نیاز آبی گیاه) و عامل فرعی پنج ژنوتیپ لوبیا چیتی (صدری، C. O. S. 1 6 ، KS2 1 1 9 3 ، لاین تیلور و KS2 1 4 8 6) بودند. نتایج نشان داد واکنش ژنوتیپ ها از نظر روند تغییرات وزن خشک، وزن شاخساره، وزن برگ، وزن دانه و همچنین شاخص سطح برگ (LAI) ، دوام سطح برگ (LAD) ، سرعت رشد گیاه (CGR) ، سرعت رشد نسبی (RGR) ، سرعت آسمیلاسیون خالص (NAR) و کارایی مصرف نور (RUE) ، تحت تاثیر آبیاری متفاوت بود. بیشترین کارایی مصرف نور از ژنوتیپ KS2 1 4 8 6 در شرایط تامین 8 0 درصد نیاز آبی به دست آمد (2 1 /3 گرم بر مگاژول). کاهش آب مصرفی، کارایی مصرف نور ژنوتیپ های مورد بررسی را تغییر داد؛ ولی تغییرات در ژنوتیپ ها متغیر بود؛ به نحوی که با کاهش میزان آب مصرفی به 8 0 درصد نیاز آبی گیاه، کارایی مصرف نور ژنوتیپ های تیلور، صدری و C. O. S. 1 6 نسبت به شرایط تامین 1 0 0 درصد نیاز آبی کاهش یافت و کارایی مصرف نور ژنوتیپ های KS2 1 1 9 3 و KS2 1 4 8 6 نسبت به شرایط تامین 1 0 0 درصد نیاز آبی افزایش یافت. در شرایط تامین 6 0 درصد نیاز آبی کارایی مصرف نور همه ژنوتیپ ها، نسبت به شرایط تامین 1 0 0 درصد نیاز آبی کاهش یافت؛ ولی شدت کاهش یکسان نبود، به نحوی که بیشترین و کمترین درصد کاهش کارایی مصرف نور به ترتیب در ژنوتیپ های C. O. S. 1 6 و صدری مشاهده شد. در شرایط تامین 1 0 0 % نیاز آبی، افزایش شاخص رشد محصول در ژنوتیپ C. O. S. 1 6 زودتر و با شتاب بیشتری از سایر ژنوتیپ ها بود و از نظر حداکثر این شاخص نیز از سایر ژنوتیپ ها برتر بود. بیشینه سرعت آسمیلاسیون خالص و سرعت رشد نسبی، در شرایط تامین 1 0 0 % نیاز آبی در ژنوتیپ C. O. S. 1 6 مشاهده شد و در شرایط تامین 8 0 و 6 0 درصد نیاز آبی بیشینه میزان سرعت آسمیلاسیون خالص و سرعت رشد نسبی را ژنوتیپ KS2 1 4 8 6 داشت. دوام بیوماس، دوام سطح برگ و شاخص سطح برگ بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با عملکرد نشان دادند؛ بنابراین شاخص های مناسبی جهت تخمین عملکرد دانه در شرایط رطوبتی مختلف هستند.