شواهد یخچالی و زمین ساختی کواترنر پسین در حوضه چشمه لنگان اصفهان

کواترنر جدیدترین دوره عمرکره زمین است. برخلاف کوتاهی این برهه از زمان، شواهد موجود گواه تنوع و اهمیت رخ دادهای صورت گرفته در آن می باشد. در این مقاله بر اساس آثار ژئومورفولوژی اقلیمی و ساختمانی تاریخ تحولات طبیعی حوضه چشمه لنگان واقع در شمال غرب استان اصفهان در طی کواترنر پسین مورد مطالعه قرارگرفته است. این حوضه در بخش مرکزی رشته کوه زاگرس و زون سنندج - سیرجان قرار گرفته و ابرگسل زاگرس از غرب آن عبور می کند. برای دستیابی به چنین مقصودی، با استفاده از داده های اقلیمی موجود و تلفیق آن با روش رایت، نسبت به تعیین دمای منطقه در آخرین دوره یخچالی اقدام گردیده و مورفولوژی آن زمان بازسازی شده است. همچنین، شاخص های ریخت سنجی زمین ساخت فعال با استفاده از مدل رقومی ارتفاع با دقت 30 متر در محیط های نرم افزاری آرک مپ، آرک ویو و گلوبال مپر اندازه گیری شده اند. در آخرین مرحله یخبندان کواترنر تقریبا 72 درصد منطقه همواره پوشیده از برف و یخ بوده است. در چنین شرایطی برف های انباشته شده در سیرک های کوهستانی، یخچال هایی را تشکیل می داده اند که به سمت دامنه کوه ها سرازیر شده و دره های Uشکلی را حفر می کرده اند. این یخچال های فرعی پس از اتصال به یکدیگر، در جهت شیب کلی زمین به خارج از حوضه هدایت می شده اند. علاوه برآن، دره های تکتونیکی زیادی در این محدوده وجود دارند که فرم V شکل داشته و نه تنها جهت گیری آن ها هیچ انطباقی با مسیرهای یخچالی ندارد، بلکه مسیرهای یخچالی را نیز قطع می کنند. بنابراین، آشکار شد که پس از آخرین دوره یخچالی، گسل ها در این منطقه فعالیت داشته و موجب حرکات زمین ساخت جدیدی شده اندکه به تجدید سیکل فرسایش منجر شده و این منطقه را به یک فلات در حال تجزیه تبدیل کرده اند. این موضوع با نظر تئودور اوبرلندر در مورد روند تکوین رودخانه های این منطقه از زاگرس همخوانی دارد. براین اساس، پیش بینی می شود که در آینده همچنان نرخ فرسایش در این منطقه بالا بوده و فعالیت های زمین ساختی نیز امکان وقوع خواهند داشت.