جایگاه صبر در منظومه فکری نجم دایه

برای شناخت و فهم هر منظومه فکری گریزی از کشف دال های مرکزی و دقیقه های پیرامون آن نیست؛ زیرا دال های مرکزی مثل ثوابت نجومی موجب انسجام و چفت و بست عناصر و اجزای مختلف آن می شود. در جستار حاضر صبر را که از مضامین اصلی و پرتکرار زندگانی بشری و از دال های مرکزی و پربسامد منظومه فکری نجم دایه به شمار می رود در آثار مختلف او کاویدیم. برای تبیین این مهم با روش تحلیلی اسنادی و دو رویکرد بینامتنی و قرائت متنی سعی کردیم ابتدا به تبارشناسی لغوی و اصطلاحی آن در فرهنگ های لغت تک زبانه و دوزبانه و عهدین و قرآن و حدیث بپردازیم تا نشان دهیم هر منظومه فکری پایه های خود را بر پایه باورها و یافته های پیش از خود بنا می کند و در ائتلاف با فرهنگ های پیش از خود تکوین می یابد. در پایان به این نتیجه رسیدیم نجم دایه که خود از محدثان مبرز زمان خویش بوده صبر را از مقامات رسول الله (ص) دانسته است و از سه منظر صبر بر طاعت، صبر در معصیت و صبر در مصیبت بدان نگریسته و آن را ادامه زهدی دانسته که درنهایت منجر به رضای الهی می گردد. درنهایت به این نتیجه رسیدیم که نگرش دین مدارانه صوفیانه نجم دایه که نشان گر بعد دانشمندی اوست با بهره مندی از بینشمندی که زائیده استراتژی تاویل گرایی وی است توانسته تفسیر و برداشت نوینی از این دال مرکزی گفتمان های شریعتی و زهدی و طریقتی ارائه دهد و به تعبیری آن را از آن خود کند.