مرگ ارادی (تسلط بر نفس)

مرگ ارادی یا موت اختیاری، یا مرگ پیش از مرگ، اصطلاحاتی عرفانی است که صوفیه در تاویل آیات: «فتوبوا إلی بارئکم فاقتلوا انفسکم» و «والذین جاهدوا فینا لنهدینهم سبلنا» و یا احادیثی مانند: «موتوا قبل ان تموتوا» می آورند و آن را عبارت از تسلط بر نفس و خواسته های نفسانی می دانند، و طبق تعاریفی، آن را به موت های ابیض، اسود، احمر و اخضر تقسیم می کنند، درعین حال راهکارهایی نیز برای رسیدن به این مهم به مریدان خویش می دهند. تعبیر ولادت ثانی هم برداشتی دیگر از این اصطلاح است. در ادیان و مکاتیب دیگر نیز مراحلی را برای انقیاد و حتی قمع کلی نفس پیشنهاد می دهند، اما در عرفان اسلامی برخلاف بیشتر آن ها تسلط و در اختیار گرفتن نفس مد نظر است نه نابودی آن. گفتنی است نوعی دیگر از مرگ ارادی در تصوف مطرح است که پس از موت اختیاری در معنای تسلط بر نفس، عارف را حادث می شود، و آن موت اختیاری در مفهوم اطلاع و آگاهی از زمان واقعی مرگ جسمانی است که در مجالی دیگر بیان خواهد شد.