نخستین جریان انتقادی حدیث شیعه

در میان نگرش های گوناگونی که نسبت به حدیث وجود دارد، نگرش انتقادی به معنای نقد متون حدیثی بر اساس معیارهای مشخص در میان شیعه کمتر مورد توجه بوده است. شاید یکی از دلایل آن بی اطلاعی از وجود تاریخی این نگرش در دوران ائمه (ع) باشد؛ اما می توان در میان اصحاب ائمه (ع) نخستین جریان انتقادی را شناسایی کرد که به میراث مکتوب حدیثی با دیده تردید نگریسته اند و به پالایش آن دست یازیده اند. در این پژوهش برآنیم تا با روش تاریخی- روایی چرایی و چگونگی ظهور این جریان انتقادی حدیث شیعی را تحلیل نماییم و نحوه تعامل این جریان را با روایات بررسی کنیم. شناسایی غالیان و نقش آنان در میراث مکتوب شیعه مهم ترین دستاورد این جریان انتقادی به شمار می آید که حاصل آن تالیف کتاب هایی در نقد راویان و متن، گردآوری احادیث معتبر، ترویج فرهنگ عرضه احادیث و مکتوبات بر ائمه (ع) و قرآن و سنت بوده است.