نظریه جنگ عادلانه و اخلاق مداری در جنگ در میان مسلمانان (برپایه آداب الحربها

متون و آثار آموزشی نظامی (آداب الحرب ها) ، به مثابه مهم ترین متون تخصصی نبرد تاکنون، در بررسی های تاریخ جنگ و خشونت جمعی در قرون میانی تاریخ اسلام چندان موردتوجه قرار نگرفته اند. این متون افزون بر داده های تخصصی مرتبط با جنگ، دربردارنده اطلاعات ارزشمندی درباره موضوعات و مسائل پیرامونی جنگ است. این منابع برای بررسی های تاریخی در حوزه اخلاق جنگ بسیار کارآمد و راه گشاست؛ آن چنان که می توان با غور در این دسته از میراث مکتوب اسلامی، تصویری از اخلاق جنگ و جنگاوری در تمدن اسلامی نیز به دست داد. در جهان امروز، دست کم از نیم قرن پیش به این سو پاره ای تلاش های نظری برای توجیه و توضیح چگونگی و چرایی جنگ ها به عمل آمده است. تولد نظریه هایی هم چون جنگ عادلانه از نتایج این تلاش هاست. در این مقاله، با تمرکز بر آداب الحرب های شناخته شده اسلامی ضمن معرفی نظریه جنگ عادلانه، انطباق آن با بایدها و نبایدهای اخلاقی جنگ از منظر مولفان این متون آموزشی نشان داده شده است. بر اساس این بررسی تاریخی به نظر می رسد جنگ عادلانه پیشینه ای اسلامی نیز داشته است؛ افزون بر این، در این پژوهش به جنبه ها و وجوه دیگری از اخلاق جنگ در این آثار مکتوب قرون میانی تاریخ اسلام (قرن دوم تا قرن نهم هجری قمری) پرداخته شده که در قالب توصیه های اخلاقی به فرماندهان و جنگ جویان آمده است.