بررسی بیگانگی مظفر النواب بر اساس نظریه وسیله - هدف مرتن (با تکیه بر قصیده طلقه ثم الحدث)

بیگانگی از جمله مسائل مهم بشر معاصر است که قدمتی به درازای خود انسان دارد. دانشمندان و پژوهشگران حوزه های مختلف تعاریف متعددی از آن ارائه داده اند. در دوره معاصر دو حوزه روانشناسی و جامعه شناسی رویکردی متفاوت تر به آن داشته است. «رابرت مرتن» R. Merton (1910-2003م.) جامعه شناس آمریکایی به بررسی این موضوع در قالب ناهنجاری های اجتماعی پرداخته و نظریه وی به «نظریه وسیله و هدف» معروف گشت. با توجه به این نظریه مظفر النواب (1934م) از جمله شاعران معاصر عراق است که تا حدود زیادی در مسیر اهداف خود و راه رسیدن به آنها (وسیله) با جامعه هم عصر خود اعم از حکومت و عامه مردم بیگانه گشته است. پژوهش حاضر با هدف بررسی شخصیت نواب بر اساس سنخ های شخصیتی مرتن و مهم ترین وسیله و ابزار شاعر به منظور غلبه بر بیگانگی و تاثیر وسیله و اهداف شاعر بر تعابیر و واژه های شعر او در قصیده «طلقه ثم الحدث» با روش توصیفی – تحلیلی انجام شده است. یافته ها روشن می سازد شخصیت شاعر یک شخصیت ناهمنواست که ساختارهای اجتماعی را ناکارآمد برای رسیدن به هدف می داند و با شیوه تطابق ناهمنوایانه طغیانگری در صدد قیام مسلحانه علیه دستگاه های حاکمه بوده که با ابزارهایی مانند سانسور، عوام فریبی،... به دنبال حفظ سلطه خود و چپاول ملت ها می باشند. فراوانی کاربرد دو وجه خبری و التزامی از بارزترین ویژگی بندهای این قصیده است. علاوه بر این کلمات نشانداری چون «الطلقه، النار، الصمت، الدم، الحزن، الحسین (ع) ، خالد اسلامبولی و...»، بر اندیشه ناهمنوایی شاعر اندیشه با جامعه و حکومت و افکار انقلابی وی تاکید می ورزد.