نقش روستاییان در انقلاب اسلامی ایران

موضوع مقاله پیش رو بررسی نقش روستائیان در پیروزی انقلاب اسلامی ایران است. متاسفانه هنوز مطالعات و پژوهش های جدی وعمیق در خصوص نقش روستاییان در فرایند انقلاب اسلامی صورت نگرفته است. اینکه جامعه روستایی با تمام تنوع و ویژگی ها و ساختارهای محیطی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در جریان انقلاب چه واکنشی هایی از خود نشان داده است. مطالعات محدودی که در زمینه نقش جامعه روستایی در واقعه مهم انقلاب اسلامی 1357 صورت گرفته است بیشتر معطوف به نوعی اظهارنظرها و بیان دیدگاه های کلان سیاسی- تاریخی از جامعه روستایی در فرایند انقلاب اسلامی و به صورت موردی و محدود بوده است. در این مقاله نویسنده تلاش کرده است نشان دهد مطالعات اریک هوگلاند، اونو موریو، خسرو خسروی، آبراهامیان، احمد اشرف، باقر مومنی، مک دانیل، فرهاد کاظمی، لمبتون، آلن بیل و… هریک از زوایایی به خصلت سیاسی و انقلابی و کنش- واکنش روستاییان نسبت به انقلاب ها پرداخته اند اما درباره انقلاب اسلامی دیدگاه های آنها به دلیل دسترسی نداشتن کافی به مستندات ، چندان دقیق نبوده است. زیرا درمطالعات آنها بر نوعی نقش منفعلانه و نگاه های محافظه کارانه جامعه روستایی و تاثیرگذاری اندک روستاییان در انقلاب اسلامی 57 تاکید و ادعا شده است که دهقانان ایرانی انقلابی نبوده اند. در حالی که یافته های پژوهشی نویسنده نشان می دهد که حضور کم و بیش روستاییان در جریان انقلاب اسلامی قابل تردید نیست اما این حضور در سراسر کشور به یک شکل و به یک اندازه نبوده است. در بعضی مناطق حضور همه جانبه در خود روستا بوده و در بعضی مناطق روستائیان به مراکز شهری می آمدند و به اتفاق اهالی شهرهای نزدیک به روستایشان تظاهرات می کردند. در بعضی از روستاها هم به دلایل گوناگون فعالیت محسوسی انجام نشده است. از آنجا که جنبه احساسی بررفتارهای دهقانان غلبه دارد، برایشان آسان نیست که در یک شورش مداوم درگیر شوند. دهقانان مخصوصا درگذار از مرحله تسلیم در برابر ناحقی ها به مرحله مشارکت سیاسی برای احقاق حق خود بسیار کند وارد عمل می شوند. درنتیجه دهقانان در اکثر تحولات اجتماعی بیشتر ناظر بیطرف یا صرفا تماشاچی مبارزات سیاسی و یا منتظر ظهور ناگهانی یک منجی بودند. اما در مواردی هم ازجمله دو سال آخر منتهی به پیروزی انقلاب اسلامی ، تحت تاثیر تظاهرات شهرها به حرکت های انقلابی علیه شاه پیوسته اند.