عشق متصوفانه در آثار داراشکوه: الگویی کهن برای دنیای نوین

عشق گمشدۀ دنیای پرتخاصم امروز است. اکنون، اصنافی از بشر گرفتار عصبیت در معنای منفی آن قوم مدارانه و نفس سرکش خود شده اند. اینان با سلطه گری و زیاده خواهی زمینۀ نابودی محیط زیست و زوال روح انسانی و به هدر دادن زحمات دانشمندان در کاستن از آلام بشری را فراهم می آورند. البته این پدیدۀ تازه ای نیست. در گذشتۀ تاریخی نیز کسانی دست به چنین اقدامات مخربی می زدند. در برابر اینان کسانی هم هستند و در گذشتۀ تاریخی نیز بوده اند که به سلامت و سعادت بشر می اندیشند. تعصب و خودمداری نیروی محرکۀ گروه نخست و عشق و ایثار، انگیزۀ گروه دیگر در حیات اجتماعی شان است. به نظر می رسد راه حل این مسئله را باید در غلبۀ تفکر انسان گرایانه و طبیعت دوستانه جستجو کرد. متصوفان و عارفان از دیرباز برای پرورش روح انسانی در خود و مریدانشان، به پاک نفسی روی آورده و با سرکوب نفس اماره به مبارزه با جهل، خشم، بغض، قهر، کبر، کینه، حسد، بخل، کفر و نفاق می پرداخته اند. آنان عشق به انسان و طبیعت را جایگزین آن ذمائم می کردند و خود و پیروانشان را آمادۀ پذیرش عشق الهی می نمودند. انسان امروزی برای شکستن مرزهای عصبیت و نفس پرستی و اشاعۀ انسان دوستی، نیازمند چنین نقش هایی است؛ الگوهایی که بعضا جان بر سر اهداف انسانی خود نهاده اند. داراشکوه شاهزادۀ تیموری هند از جملۀ کوشندگان این راه بود.