بررسی تحمل به خشکی در توده های محلی کنجد (Sesamium indicum L.) بر اساس شاخص های تحمل به تنش خشکی در سطوح مختلف آبیاری و میکوریزا

کنجد از جمله گیاهانی می باشد که به دلیل محتوای بالا (52 – 47 درصد) و کیفیت مناسب (میزان کم کلسترول و وجود برخی آنتی اکسیدان ها) روغن دانه های آن، نقش مهمی در سلامت انسان دارد. آزمایشی با هدف بررسی عکس العمل هشت توده محلی کنجد به تنش خشکی بر اساس عملکرد دانه و شاخص های تحمل به خشکی به صورت فاکتوریل- اسپلیت پلات با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی هنرستان کشاورزی ارومیه اجرا گردید. فاکتور اصلی شامل سطوح مختلف آبیاری (آبیاری نرمال: آبیاری بعد از 70 میلی متر تبخیر و تعرق گیاه یا ETc، تنش ملایم: آبیاری بعد از 90 میلی متر ETc و تنش شدید: آبیاری بعد از 110 میلی متر ETc) ، فاکتور فرعی شامل عدم تلقیح و تلقیح با دو گونه قارچ میکوریزای Glomus mosseae، Glomus intraradices و فاکتور فرعی فرعی شامل هشت توده محلی کنجد (جیرفت 13، محلی طارم زنجان، محلی مغان، ناز چند شاخه، TC-25، TS-3، داراب 14 و دشتستان 5) بود. 10 شاخص تحمل به خشکی شامل میانگین بهره وری (MP) ، شاخص تحمل تنش (STI) ، میانگین هندسی بهره وری (GMP) ، میانگین هارمونیک (HARM) ، شاخص عملکرد (YI) ، شاخص مقاومت به خشکی (DI) ، شاخص میزان محصول در محیط های غیرتنش و تنش (SNPI) ، شاخص تحمل به تنش اصلاح شده در شرایط آبیاری مطلوب (MPSTI) و شاخص تحمل به تنش اصلاح شده در شرایط تنش ملایم و شدید خشکی (MSSTI) بر اساس عملکرد دانه در شرایط آبیاری مطلوب (YP) ، عملکرد دانه در شرایط تنش ملایم خشکی (YS-mild) و عملکرد دانه در شرایط تنش شدید خشکی (YS-severe) محاسبه شدند. در تجزیه خوشه ای، توده های محلی کنجد بر اساس شاخص های تحمل تنش و عملکرد در شرایط مختلف آبیاری در سه گروه قرار گرفتند. بر اساس نتایج بای پلات، توده های محلی طارم و محلی مغان به عنوان توده های متحمل، توده TS-25به عنوان نیمه متحمل و بقیه توده ها نسبتا حساس شناخته شدند.