ارزیابی یکپارچه سامانه منابع آب خراسان جنوبی در سطح استراتژیک با استفاده از چارچوب هدفگرا (GOF)

یکی از مهم ترین مراحل برنامه ریزی و اجرای مدیریت یکپارچه منابع آب، ارزیابی سامانه های منابع آب است. در ارزیابی یکپارچه می بایست مشکلات سامانه شناسایی شده و روابط علت و معلولی مشخص گردند. اما از آنجا که معمولا سطوح مختلف در ارزیابی، به خصوص سطح استراتژیک کمتر مورد توجه قرار می گیرد، روابط علت و معلولی به درستی تعیین نمی شود که می تواند مدل سازی، سیاست گذاری و در نهایت مدیریت سامانه را دچار اشکال کند. در تحقیق حاضر از چارچوب هدفگرا در سطح استراتژیک برای ارزیابی یکپارچه استفاده می شود. چارچوب هدفگرا شامل بخش های مقیاس، دامنه، بعد، زمینه کلی، زمینه و زیرزمینه ها می باشد. با درنظر گرفتن این بخش ها، روابط علت و معلولی سامانه مشخص گردیده و بر اساس آن نشانگرهای لازم برای ارزیابی مشخص می شوند. برای بررسی عملی این چارچوب استان خراسان جنوبی مورد مطالعه قرار می گیرد. پس از تعیین نشانگرها، مقادیر آنها کمی شده و روند هریک مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج نشان می دهد گرچه در بخش کشاورزی افزایش برداشت وجود داشته، اما تولید و ارزش افزوده در واحد سطح روند کاهشی نشان می دهد. به عبارتی آب اضافی برداشت شده، برای افزایش سطح زیر کشت بوده است، در حالی که کارایی روند کاهشی داشته است. در مورد محصولات باغی که سیاست گذاری ها در جهت افزایش سطح زیر کشت آنها بوده است روند نزولی تولید در واحد سطح کاملا قابل توجه است. اثرات این ضعف ها در بخش های دیگر یعنی اقتصادی و اجتماعی شامل کاهش اشتغال در بخش کشاورزی و مهاجرت از روستا به شهر دیده می شود.