بازشناسی مولفه های سنجش میزان فرسودگی شهر قزوین با بهره گیری از منطق فازی و تلفیق مدل های تصمیم گیری چند معیاره و GIS

یکی از مشکلات اساسی شهرهای ایران مسئله ی فرسودگی بافت های شهری است که در اثر افزایش جمعیت و توسعه شتابان شهرنشینی در سال های اخیر به وجود آمده است، این مسئله باعث جابه جایی شهروندان و به تبع آن کاربری های مهم شهری از نواحی سکونتی اولیه به نقاط جدید گردیده است. به تدریج هسته های اولیه ی سکونتی ازنظر کالبد و عملکرد دچار مشکلات و تغییرات اساسی شده، به سمت فرسودگی و افت کیفیت زندگی شهروندان پیش می روند، ازاین رو نوسازی، بازسازی و بهسازی این بافت ها یکی از دغدغه های مهم مدیران شهری است. این مقاله تلاش دارد تا با ارائه مدلی مکانمند، به بهبود وضعیت بافت های فرسوده شهری ایران نائل آید، ازاین رو شهر قزوین به عنوان یکی از شهرهای مهم و تاریخی ایران، مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی است و از طریق مطالعات کتابخانه ای، اسنادی و مشاهدات میدانی تمامی مولفه های عملکردی و کالبدی موثر بر میزان فرسودگی بافت های شهری شناسایی و تعریف گردیده، سپس با در نظر گرفتن مدل های ANP و TOPSIS و اعتبارسنجی آن ها مناسب ترین روش در تعیین اهمیت معیارها نسبت به هم معرفی شده، همچنین از تلفیق مدل های تصمیم گیری چندمعیاره با سامانه اطلاعات مکانی و بهره گیری از منطق فازی به شناسایی و درجه بندی میزان فرسودگی محله های شهر قزوین پرداخته شده است. نتایج پژوهش نشان دهنده این موضوع است که عوامل اجتماعی و اقتصادی (عملکردی) ساکنین در محله های شهری، تاثیر به سزایی بر روی کالبد و روند فرسایش محلات دارد، به طوری که نقشه نهایی بافت های فرسوده حاصل از مدل به ما نشان می دهد که برخلاف نقشه بافت فرسوده مصوب در سال های 1387 و 1389 که تنها حدود 14 درصد از شهر قزوین (504 هکتار) را با استفاده از 3 شاخص ریزدانگی، نفوذناپذیری و ناپایداری، فرسوده معرفی می نماید، با درنظر گرفتن شاخص های 22 گانه عملکردی و کالبدی در این پژوهش، مساحت بافت های فرسوده شناسایی شده به 1564 هکتار در قالب 27 محله، یعنی 42. 8 درصد از مساحت 3647 هکتاری شهر قزوین رسیده است که این مسئله نامناسب بودن کیفیت زندگی، در حدود نیمی از شهر قزوین را نشان می دهد.