بررسی نقش بازارهای دوره ای در حضورپذیری ساکنین محله های شهری و افزایش تعاملات اجتماعی، مورد مطالعاتی: شهر همدان

با توجه به رشد سریع جمعیت در شهرها و نیز گسترش بیش از پیش علم و فناوری و ارتباطات در دهه های اخیر و امکان رخ دادن ارتباطات انسانی در دنیای مجازی مردم کمتر از گذشته با محیط اطراف خود و ساکنین آن تعامل برقرار می کنند. با تامل در دیرینه تاریخی ایران زمین، به سهولت می توان نمونه هایی از ارتباط شهروندان با یکدیگر در فضای شهری را در بازارهای دوره ای، به عنوان یکی از نهادهای مهم جامعه در محله ها/ مراکز محله ای، مشاهده کرد. در این پژوهش، بر مبنای روش توصیفی- پیمایشی و مطالعات اسنادی میزان تاثیر بازارهای دوره ای بر تعاملات اجتماعی و رابطه همسایگی شهروندان در محله سکونت شان بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش، شامل ساکنین شش محله شهر همدان می باشد. بر همین اساس، ساکنین سه محله ای که در آن بازارهای دوره ای شنبه بازار، سه شنبه بازار و پنج شنبه بازار دائر می باشد، با سه محله متناظر که در آن بازار دوره ای برپا نمی شود، مقایسه و مورد بررسی قرار گرفته اند. نتایج تحقیق نشان می دهد در محله های دارای بازار دوره ای به دلیل عامل جاذب جمعیت بازار و حضور بیشتر مردم، میزان آشنایی همسایگان با یکدیگر و همچنین تعاملات اجتماعی، بیشتر از محله های بدون بازار دوره ای می باشد. همچنین از دیگر نتایج پژوهش، دست یافتن به رابطه مستقیم بین کیفیت فضاهای برگزاری بازارهای دوره ای با افزایش میزان حضور و تعاملات اجتماعی مردم است. تجارب موفق جهانی بررسی شده و نیز یافته های این پژوهش عواملی چون داشتن دسترسی مناسب، وجود فضای سبز و نزدیکی به خدمات شهری را به عنوان مهم ترین معیارهای کیفی بیان می دارد، که در صورت احیای بازارهای دوره ای و ساماندهی آن ها، چنانچه مبتنی بر مکان یابی هوشمندانه و نیازمحور باشد، در ترغیب و تشویق شهروندان برای حضور بیشتر در محله ها خود بسیار راهگشا بوده و ضمن افزایش تعاملات و صمیمیت بین ساکنین، به عنوان یک مولفه معنایی، باعث هویت بخشی محله ها و افزایش حضور ساکنین محله می شود.