مطالعه تاثیر هورمون جیبرلیک اسید و وزن بنه بر صفات رویشی و عملکرد زعفران (Crocus sativus L.)

زعفران (. Crocus sativus L) یکی از مهم ترین محصولات کشاورزی و دارویی ایران است که نقش مهمی در صادرات غیرنفتی دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه وجود دارد. بنابراین، هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی اثر همزمان محلول پاشی هورمون جیبرلیک اسید و وزن بنه مادری بر صفات رویشی، زایشی و عملکرد گل گیاه زعفران بود. این تحقیق به منظور بررسی اثرهورمون جیبرلیک اسید و وزن بنه مادری بر شاخص های عملکرد گل و ویژگی های رشدی زعفران، به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو سطح اسید جیبرلیک (0 و 20 پی پی ام) و 3 سطح وزن بنه مادری (شامل گروه های وزنی 4-1/0(ریز) ، 8-1/4 (متوسط) و 12-1/8 گرم (درشت) در 3 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند، در سال 1395 اجرا گردید. صفات اندازه‏گیری شده شامل صفات مربوط به برگ (طول و وزن تر و خشک و کلروفیل برگ) و صفات گل (تعداد و عملکرد کل گل تر، متوسط طول کلاله و عملکرد کلاله تر و خشک) بود. نتایج نشان داد که وزن بنه مادری بر تمامی صفات گل موثر بود، به طوریکه بیشترین تعداد گل، عملکرد گل (به ترتیب 72/37 عدد گل در متر مربع، 59/6 گرم در متر مربع) ، متوسط وزن تر گل و متوسط وزن تر و خشک کلاله (به ترتیب 381/0 گرم و 025/0 و 0046/0 گرم) از تیمار بنه های درشت و کمترین آن ها از بنه های ریز مشاهده شد. همچنین افزایش وزن بنه، سبب بالا رفتن صفات مربوط به برگ (طول برگ، وزن تر و خشک برگ، کلروفیل a، b و کل برگ) شد، به گونه ای که بیشترین این صفات از تیمار بنه های درشت و کمترین آن از تیمار بنه های ریز حاصل شد. اثر اسید جیبرلیک نیز بر اکثر صفات رویشی برگ معنی دار بود، بطوریکه بیشترین میزان طول برگ (02/32 سانتی متر) ، تعداد برگ (28/6 عدد در بوته) ، متوسط وزن تر برگ (388/0 گرم) ، کلروفیل a (03/2 میلی گرم در گرم وزن تر) از تیمار مصرف جیبرلیک اسید بدست آمد. اسید جیبرلیک در صفات مربوط به گل، تنها بر تعداد گل اثرمعنی دار داشت، که باعث کاهش تعداد گل گردید. هم چنین نتایج برهم کنش تیمارها نشان داد، که بیشترین میزان کلروفیل b از برهمکنش، بنه های درشت و مصرف جیبرلیک اسید به دست آمد. بالاترین متوسط طول کلاله نیز از بنه های متوسط و عدم مصرف جیبرلیک اسید بدست آمد. بر اساس نتایج این تحقیق، بنه های مادری درشت (12-1/8 گرم) اثرات مثبتی بر خصوصیات رشدی، زایشی و عملکرد گل زعفران داشت، در حالیکه، کاربرد جیبرلیک اسید، تنها باعث بهبود صفات رویشی زعفران گردید و روی صفات مربوط به گل زعفران تاثیر معنی داری نداشت.