تاثیر فرهنگ پاتریمونیالیستی بر توسعه فرهنگی دوره قاجاریه و پهلوی؛ گسست یا تداوم

توسعه از جمله مفاهیمی است که بسیاری از دولت های جهت نیل به آن، تغییراتی را در ساختار اجتماعی، سیاسی و فرهنگی خود به وجود می آورند. تحقق پدیده توسعه، مستلزم ایجاد تغییر در نظام باورهاست. پاتریمونیالیسم نیز از جمله مفاهیم پایدار فرهنگ سیاسی ایران دوره قاجار و پهلوی است که برغم وقوع انقلاب مشروطه و شکل گیری مولفه های جدیدی مبنی بر فرهنگ سیاسی مشارکتی، هم چنان تداوم یافت. اما با وقوع انقلاب اسلامی، گسستی در جهت همسویی با توسعه فرهنگی ایجاد شد. گزاره های موجود در فرهنگ پاتریمونیالیستی از آن جا که به انفعال افراد در جهت گیری نسبت به نظام سیاسی می انجامد، با مولفه های توسعه فرهنگی که بر مبنای مشارکت شهروندان و کنش فعالانه آنان نسبت به نظام سیاسی است، فاصله بسیاری دارد. نوشتار حاضر بر آن است تا تاثیر تداوم فرهنگ پاتریمونیالیستی ایران را به عنوان عنصری ثابت در فرهنگ سیاسی قاجاریه و پهلوی بر توسعه فرهنگی این دو دوره با بهره گیری از نظریه ساخت یابی آنتونی گیدنز، به روش توصیفی و تحلیلی مورد تحلیل و بررسی قرار دهد. بر اساس نظریه گیدنز، ناکارآمدی توسعه فرهنگی در ایران دوره قاجاریه و پهلوی متاثر از ساختار اقتدارگرا است که توسط کارگزاران مرتبط با این ساختار بازتولید شده است.