تحلیل شخصیت‎های رمان «سمفونی مردگان» بر مبنای دیدگاه فروید درباره غرایز «نهاد»

مقاله حاضر تحلیل و درون‎کاوی دو شخصیت اصلی رمان سمفونی مردگان (آیدین و اورهان اورخانی) بر اساس نظریه فروید در باب غرایز «نهاد» است. فروید غرایز «نهاد» را به دو دسته تقسیم می‎کرد: غریزه زندگی و غریزه مرگ. غریزه زندگی بر اساس اصل لذت عمل می‎کند و انرژی روانی‎ای که آشکار می‎کند «لیبیدو» است. لیبیدو می‎تواند جذب یا صرف یک شیء یا هدف شود؛ مفهومی که فروید آن را نیروگذاری روانی می‎نامید. ارضای غریزه زندگی می تواند به کسب لذت و تعویق بیشتر غریزه مرگ منجرشود؛ اما عدم ارضای آن و شکست در نیروگذاری لیبیدو "به ویژه در نخستین ابژه عشق (love object) ، مادر" زخم‎هایی دایمی را بر جای می‎گذارد. در این فرایند بخشی از نیروی لیبیدوی سرمایه‎گذاری شده مستقر در «خود» ، با ازدست‎دادن ابژه عشق، نافرجام و بی‎هدف باقی می‎ماند و تغییر ماهیت می‎دهد. در این حالت لذت به عدم لذت و نیروی زاینده به نیروی ویرانگری که در خدمت غریزه مرگ است تبدیل می‎شود. پس از طرح اجمالی مفاهیم و مقولات فرویدی درباره غرایز «نهاد» ، با مداقه در فضای رمان و کشف ارتباط زیرساختی تمام بخش‎ها و عناصر آن، و نیز با تفسیر روانکاوانه نشانه‎های دلالتگر رمان به این نتیجه رسیده‎ایم که فضای غالب مرگ در رمان «سمفونی مردگان» نشات گرفته از غلبه غریزه مرگ در روان اورهان است و اوست که مراحل رشد روانی خود را به سلامت طی نکرده و در مرحله پیشا‎ادیپی تثبیت شده‎است. در مقابل، آیدین تجسم سوژگی و فاعلیت و «خود» ساختارمند است. در این مقاله نشان داده‎ایم که برخلاف برخی از پژوهش‎های انجام گرفته درباره این رمان، غلبه غریزه زندگی در آیدین سبب شده است که او مراحل رشد روانیش را به سلامت طی کند [i].