شناسایی و ارزیابی زراعی و اکولوژیک گیاهان فراموش شده در بوم¬نظام¬های زراعی ایران: 2- معرفی گیاهان کم بهره¬برداری شده و فراموش شده

به¬منظور شناسایی گونه¬های گیاهان زراعی فراموش شده و بررسی علل خروج این گیاهان از نظام¬های زراعی ایران مطالعه¬ای در سطح استان-های کشور و نیز براساس طبقه بندی اقلیمی در سال 1392 به اجرا در¬آمد. اجرای پژوهش در دو بخش مطالعات اسنادی و میدانی دنبال شد. گیاهان شناسایی شده بر اساس درجه¬ فراموشی یا کاهش سطح زیرکشت به دو دسته¬ گیاهان کم بهره¬برداری شده و فراموش شده تقسیم¬بندی شدند. 16 گیاه کم بهره¬برداری شده متعلق به 12 خانواده¬ گیاهی و سه گیاه فراموش شده متعلق به دو خانواده¬ گیاهی تفکیک و دلایل فراموشی، سابقه¬ تاریخی کشت آن¬ها در ایران و نیز موقعیت و سطح زیر کشت کنونی آن¬ها مورد بحث قرار گرفت. از مهم¬ترین آن¬ها می¬توان به منداب (Eruca sativa L.) ، خشخاش (Papaver somniferum L.) و وسمه (Indigofera tinctoria L.) اشاره کرد. جایگزینی این گونه¬ها به وسیله¬ گونه¬های جدید و توان رقابتی کمتر آن¬ها در مقایسه با گیاهان اصلاح شده با عملکرد بالا، تغییرات عمده در سبد غذایی و الگوی مصرف، مسائل اجتماعی- اقتصادی و سیاسی و نیز محدودیت¬های اعمال شده به¬دلیل گاها کاربرد¬های سوء برخی گونه¬ها از جمله دلایل فراموش شدن و یا کاربرد محدود این گیاهان ارزیابی شد. در این میان جایگزینی به وسیله¬ گونه¬های جدید و نیز پیشرفت¬های فنی در تولید دارو و فرآورده¬های صنعتی شیمیایی به¬عنوان دلیل عمده فراموشی گیاهان با مصرف صنعتی مورد تاکید قرار گرفت.