انتشار دی¬اکسید¬کربن و پتانسیل گرمایش جهانی ناشی از مصرف انرژی در تولید پنبه (Gossypium herbaceum L.) در استان گلستان

مدیریت صحیح در انتخاب روش¬ها مناسب عملیات¬های زراعی باعث کاهش مصرف سوخت، انرژی و کاهش تولید گاز¬های گلخانه¬ای در تولید محصولات کشاورزی می¬شود. در این مطالعه مقادیر انرژی ورودی، خروجی و انتشار گاز¬های گلخانه¬ای در تولید پنبه (Gossypium hirsutum L.) در استان گلستان و شهرستان¬های علی¬آباد کتول و آق¬قلا مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، عملیات زراعی در 100 مزرعه در دو سال زراعی 93 و 94 به صورت تصادفی انتخاب و اطلاعات مربوط به تمامی مزارع ثبت شد. مقادیر مختلف کاربرد نهاده¬ها و اطلاعات جامع¬ در هر مرحله از کاشت تا برداشت جمع¬آوری و ثبت و پردازش گردید. در حین اجرای عملیات زراعی مختلف جهت تولید پنبه با استفاده از ضرایب تبدیل انرژی و انتشار گازهای گلخانه¬ای استخراج شده از منابع متعدد برای هر عملیات معادل¬سازی شد و سپس مقدار انرژی و انتشار گازهای گلخانه¬ای برای هر نهاده و عملیات محاسبه گردید. با توجه به نتایج به¬دست آمده میانگین انرژی خروجی برابر 154 گیگاژول در هکتار به¬دست آمد که حدود شش برابر میانگین انرژی ورودی با 26 گیگا¬ژول در هکتار می¬باشد. دامنه انرژی¬های خروجی برای تولید پنبه بین 49 گیگاژول در هکتار تا 243 گیگاژول در هکتار و برای انرژی ورودی بین 15 تا 43 گیگاژول در هکتار متغیر بود مقدار پتانسیل گرمایش جهانی (GWP) کل ناشی از فعالیت-های مختلف در هر مزرعه پنبه بین 741 تا 7790 کیلوگرم معادل CO2 در هکتار متغیر بوده است. بیشترین انتشار گاز¬های گلخانه¬ای مربوط به کود¬های شیمیایی و مقدار گاز¬های گلخانه¬ای منتشر شده در نهاده¬ها کود حیوانی و سوخت در رتبه¬های بعدی قرار داشتند. نتایج مقایسه بین انرژی-های ورودی و پتانسیل گرمایش جهانی ناشی از آن نشان داد که بین انرژی¬های ورودی در مزارع تولید پنبه و GWP ناشی از آن ارتباط مستقیمی وجود دارد. عملیات¬های آبیاری، تغذیه و آماده¬سازی بیشترین مصرف سوخت را داشته که متعاقب آن باعث افزایش گاز¬های گلخانه¬ای می¬شود. از نتایج این تحقیق می¬توان به این نتیجه رسید که از طریق کاهش مصرف سوخت و کاهش مصرف کود¬های شیمیایی میزان مصرف انرژی و انتشار گاز¬های گلخانه¬ای را کاهش داد.