نسبت عملی منافع ملی و ایدئولوژی اسلامی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران

منابع کلیدی روابط بین الملل بر اهمیت و جایگاه منافع ملی در طراحی سیاست خارجی تاکیددارند اما منافع ملی در جمهوری اسلامی ایران، به عنوان یک نظام سیاسی برخواسته از اندیشه اسلام سیاسی، مفهومی ترکیبی از هویت ملی و هویت دینی است؛ این ترکیب، مسائلی را موجب می شود که ازجمله آنها، نسبت «منافع ملی» و «مبانی اسلامی» در سیاست خارجی است. هدف از این پژوهش به عنوان تحقیقی کیفی، تحلیل سازه انگارانه وضعیت موجود نسبت میان منافع و مبانی اسلامی در صحنه واقع و اجرایی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است؛ به این منظور و برای مطالعه مستقیم و بی واسطه این مسئله، براساس ساختار و نهادهای موثر در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، ده مصاحبه عمیق نخبگانی انجام شد. براساس داده های تجربی به دست آمده از مصاحبه ها، وضعیت موجود، گویای «تطابق مفهومی، تزاحم مصداقی، تعامل و هم افزایی» میان منافع ملی و مبانی اسلامی در میدان عمل است. از منظر نخبگان اجرایی سیاست خارجی، ایران به عنوان یک بازیگر عقلانی درعین مطلوب نگری (ایده ال نگری) ، واقع بین بوده و میان منافع ملی خویش و مبانی اسلامی، جمعی منطقی برقرارکرده است.
جمهوری اسلامی براساس مشی عاقلانه، تعقیب مصالح عالیه خویش را اولویت بخشیده و با بهره گیری از ظرفیت نظریه «حفظ نظام» ، نسبت میان منافع ملی و مبانی اسلامی را مشخص کرده است؛ بررسی نسبت یادشده در مقام تجربه، گویای یگانگی و تطابق یا کمترین عدم تعارض است و با آنچه در مقام نظر از دوگانگی و تزاحم، مطرح است، فاصله دارد.