ارزیابی روش های ناپارامتری در گزینش ژنوتیپ های پایدار گندم دوروم (Triticum turgidum L. var. durum)

به منظور ارزیابی روش های تجزیه پایداری ناپارامتری جهت شناسایی ژنوتیپ های پرمحصول و پایدار گندم دوروم برای مناطق گرم و خشک کشور، آزمایشی با 18 لاین امید بخش به همراه یک رقم گندم دوروم (بهرنگ) و یک رقم گندم نان (چمران) در ایستگاه های تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی داراب، اهواز، خرم آباد و دزفول در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دو سال (93-1392 و 94-1393) اجرا شد. نتایج نشان داد که اثر ژنوتیپ، محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط با روش های ناپارامتری بریدینکامپ (به جز اثر ژنوتیپ) و هیلدبراند برای عدم وجود اثر متقابل غیرکراس اور (بدون تغییر در رتبه) و آزمون دی کرون و وان دیر لان (به جز اثر متقابل ژنوتیپ × محیط) برای عدم وجود اثر متقابل کراس اور (تغییر در رتبه) ، معنی دار بود. بر اساس شاخص انتخاب ژنوتیپ ایده آل (Selection index of ideal genotype; SIIG) بر مبنای کلیه روش های ناپارامتری، ژنوتیپ های DW-92-17 و DW-92-20 با بیشترین مقدار و به ترتیب با عملکرد دانه 6095 و 6215 کیلوگرم در هکتار، جزء پایدارترین لاین ها شناخته شدند. نتایج شاخص SIIGنشان داد که اغلب روش های ناپارامتری، قادر به شناسایی ژنوتیپ هایی با مفهوم استاتیکی (بیولوژیکی) هستند. بنابراین ژنوتیپ های انتخاب شده با استفاده از این روش ها ممکن است از عملکرد دانه بالایی برخوردار نباشند. در مجموع ژنوتیپ های DW-92-17 و DW-92-20 به عنوان لاین های پایدار با عملکرد بالاتر از شاهد و ژنوتیپ های DW-92-4 و DW-92-5 تنها به عنوان دو لاین پرمحصول برای تحقیقات تکمیلی (ارزیابی مقاومت به بیماری ها و خصوصیات کیفی) انتخاب شدند.