دیدگاه شیخ مفید درباره حقیقت انسان

از آنجا که جسم آدمی مشهود و محسوس است و روح چنین نیست، چیستی و هستی روح یا نفس همواره از پرسش های اساسی متکلمان و فلاسفه بوده است. در مقاله حاضر، ابتدا ماهیت نفس را بررسی می کنیم و سپس مسئله تجرد یا مادی بودن آن را می کاویم و به این پرسش پاسخ می دهیم که آیا نفس ساحتی جدا از بدن است (دوگانه انگاری) یا اینکه روح و نفس واقعیتی مجرد ندارند و محصور به مغز و سیستم عصبی بدن می شوند (یگانه انگاری). هر دو دیدگاه، دلایل خود را دارند که در مقاله جداگانه ذکر شده است. بدین منظور تاکید بیشتری بر دیدگاه متکلمان داریم، اما تمرکز مقاله به طور ویژه بر دیدگاهی است که شیخ مفید مطرح می کند. وی علی رغم نگاه کلامی اش، تعریفی نزدیک به تعاریف فلاسفه و حکما از نفس و روح عرضه می کند. گرایش شیخ مفید به اصالت دادن به روح و نفس است. در مقابل، این بدن است که از دیدگاه وی، فانی، وسیله و غیراصیل است. در پایان، به این نتیجه می رسیم که شیخ مفید، برخلاف برخی دیگر از متکلمان، عقل گرا است و به روش عقل گرایانه مطالب فوق را اثبات می کند، گرچه به روایات نیز نیم نگاهی دارد.