رباتی که در آزمون پزشکی قبول شد!

این ربات نه فقط قبول شد که حتی 96 نمره بالاتر از نمره ای که نیاز بود کسب کرد! این خبر را در مطب دندان پزشکی از روزنامه ایران در روز اول آذر ماه1396 خواندم (1) ؛ در ادامه نوشته بود این ربات قادر است به درستی بیماری ها را تشخیص دهد و برای آنها داروی مفید تجویز کند و همچنین پیش بینی کرده بود که تا سال 2025 یعنی تنها 7 سال دیگر ربات ها جای پزشکان را در جهان می گیرند. پس با این حساب ورودی های امسال دانشجویان پزشکی که حداقل قریب به چهار سال زحمت کشیدند برای قبولی در کنکور و قرار هست حداقل چندین سال هم در دانشکده های پزشکی زحمت بکشند رقیبان قدری چون جناب ربات خان دارند که باید حسابی با آنها دست و پنجه نرم کنند.
با خواندن عبارات خبر، به جای همه آنها دلم فرو ریخت. به عنوان دانشجوی دکتری آموزش پزشکی که سعی کرده ام هر جایی که هستم به رسالت رشته ام فکر کنم و این که چطور می شود آموزش پزشکی را در پرتو آموزش های نوین توانمند کرد این مساله قابل هضم نبود. خودم را تصور کردم در مطب دندان پزشکی که یک ربات اداره می کند، وقتی با دقت دندانم را شکل می دهد و یا کودکم را برای معاینه به مطب پزشک اطفال برده ام و ربات خیلی دقیق به معاینه می پردازد و من دلم برای برق چشم های مهربان دکتر اطفال پسرم تنگ می شود و به این نتیجه می رسم پزشکی فقط تشخیص بیماری و تجویز دارو نیست. اصلا اسم این ربات ها را نمی شود پزشک گذاشت، مگر نه این که سازمان جهانی بهداشت ابعاد اجتماعی و روانی و معنوی را به بعد جسمانی سلامت وارد کرده است، مگر نه این که بیمار فقط با درمان بعد جسمانی بهبود نمی یابد، مگر نه این که بیش تر بیماران خواهان توجه های روانی و معنوی از پزشک خود هستند.
مسلما رباتیک پزشکی، از تکنولوژی های تاثیرگذار در حوزه پزشکی هست که با توجه به جدید بودن آن جای تحقیق و توسعه در کشورمان را دارد، ربات های پزشکی با پیشینه 15 ساله، حاصل همکاری کارشناسان رباتیک و جامعه پزشکی تحولی بزرگ در تاریخ پزشکی با دقت و سرعت در فرایند درمان را رقم زده اند. با توجه به این که این تکنولوژی جدید است و تنوع بالایی دارد جامعه پزشکی ناگزیر از پذیرش آن است، مسلما اگر همگام به جامعه جهانی پیش نرویم راهی جز فنا نخواهیم داشت، اما پارادایم های رشته پزشکی منطبق با این دگرگونی های اساسی نیست و هنوز روی همان اصولی که از متون کشورهای پیشرو بدون بومی استفاده کرده، پایبند است.
به هر حال، موضوع پزشکی حفظ و ارتقای سلامت انسان است. انسان شامل جسم و روح است و هر مداخله درمانی جسم بر روح و روان آدمی نیز تاثیرگذار خواهد بود. پزشکی که به این موضوع توجه نکند، با یک ربات که آزمایش های بیمار را تفسیر می کند، تفاوتی ندارد و حتی ممکن است خطاپذیرتر هم باشد. پیشرفت های شگرف تکنولوژیک در تشخیص و درمان، باعث شده بیماری به جای بیمار در کانون توجه پزشکان قرار گیرد. این تاکید بر بیماری موجب بی توجهی به زمینه اجتماعی، فرهنگی و انسانی فرد بیمار شده است و همین امر زمینه ساز بی توجهی به نیاز های معنوی بیماران می شود.
مساله ای که باید از حالا درباره آن بیاندیشیم این است آیا زمان آن نرسیده که آموزش پزشکی را متحول کرده و سعی کنیم به جای تاکید بر بیماری ها و درمان آنها که ربات ها بسیار بهتر از انسان انجام می دهند به پزشکان آینده راه و رسم خوب طبابت کردن را بیاموزیم؟ شاید واقعا وقت آن رسیده معنویت در آموزش پزشکی را از مقوله سلیقه خارج کرده و به آن از منظر علمی بنگریم. مساله ای که سال هاست کشورهای دیگر خیلی جدی به آن می پردازند و در آموزش پزشکی ما از منظر تفنن به آن نگریسته می شود.