طراحی مدل عامل محور و کاربرد آن در باستان شناسی

به ‏کارگیری کامپیوتر و دانش نرم ‏افزاری در تجزیه ‏و تحلیل داده‏ های باستان‏ شناسی به‏ طور چشم‏گیری در دهه‏ های اخیر افزایش یافته است. یکی از تازه‏ های علوم نرم ‏افزاری در باستان ‏شناسی استفاده از مدل‏سازی عامل محور برای مطالعه‏ ی ارتباط میان انسان عصر باستان با محیط و آثار فیزیکی به‏ جای مانده از آن و آزمایش فرضیات متداول در خصوص جوامع باستانی است. سیستم ‏های عامل محور معمولا در محیط برنامه‏ نویسی نت لوگو و یا پایتون طراحی و اجرا می‏ شوند. در باستان ‏شناسی با به‏ کارگیری دانش نرم‏ افزاری و با استفاده از داده‏ های باستان ‏شناختی می‏ توان یک جامعه ‏ی باستانی را شبیه‏ سازی کرد و با تعریف الگوهای رفتاری موردنظر برای عوامل تشکیل‏ دهنده ‏ی آن جامعه کنش و واکنش عوامل را در مواجهه با یکدیگر و با محیط اطرافشان سنجید و مورد تحلیل و ارزیابی قرار داد. یکی از ویژگی‏ های سیستم‏ های عامل محور قابلیت تعریف و اجرای چند پارامتر به‏ طور هم‏زمان است. به ‏این‏ ترتیب می‏ توان برای آزمایش چند فرضیه‏ ی متداول و مهم در خصوص یک جامعه‏ ی باستانی چند نوع داده‏ ی متفاوت را به‏ صورت متغیر در سیستم طراحی کرد و با تغییر دادن آن‏ ها نتایج متفاوتی را در تحلیل داده ‏ها به دست آورد و سپس آن‏ ها را با داده ‏های واقعی مقایسه کرد. به عبارتی ساده ‏تر با استفاده از سیستم‏ های عامل محور می‏ توان یک جامعه‏ ی باستانی را بازسازی کرده و با آزمایش آن با داده ‏های متفاوت به روند شکل‏ گیری یک الگوی رفتاری و اجتماعی خاص پی برد. این مقاله قصد دارد خوانندگان و علاقه‏ مندان را با کاربرد سیستم ‏عامل محور در باستان‏ شناسی و روند طراحی، ساخت و تحلیل داده‏ های به‏ دست‏ آمده از آن آشنا سازد. همچنین برای درک بهتر از چگونگی ساخت و کارکرد چنین سیستم ‏هایی دو نمونه ‏ی موفق از شبیه‏ سازی عامل محور در مطالعات باستان ‏شناسی در این مقاله معرفی‏ شده ‏اند.