اثر حاصلخیزکننده های آلی و شیمیایی بر صفات موثر بر درصد جذب نور و عصاره ی گیاه دارویی شاهدانه (Cannabis sativa L.) در بیرجند

فراهمی مواد غذایی مورد نیاز گیاه و توانایی بهره مندی هرچه بیشتر از نور محیط، بر رشد و سنتز مواد موثره ی گیاهان دارویی اهمیت دارد. جهت بررسی تاثیر سطوح مختلف کودهای دامی و شیمیایی بر صفات موثر بر جذب نور و عصاره ی الکلی گیاه دارویی شاهدانه، آزمایشی در سال های زراعی 1393 و 1394 به صورت اسپلیت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه بیرجند انجام گرفت. تیمارهای مورد آزمایش شامل کود دامی (صفر، 10، 20 و 30 تن در هکتار کود گاوی پوسیده شده) به عنوان کرت اصلی و کود نیتروژن (صفر، 50 و 100 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع کود اوره) به همراه کود فسفر (صفر و 80 کیلوگرم فسفر خالص در هکتار از منبع کود سوپرفسفات تریپل) به صورت فاکتوریل به عنوان کرت فرعی بودند. صفات اندازه گیری شده در این تحقیق شامل ارتفاع و قطر ساقه، سطح و تعداد برگ، درصد نیتروژن برگ، درصد جذب نور، وزن خشک برگ و ساقه، درصد عصاره الکلی برگ و دانه بودند. نتایج آزمایش نشان داد که جذب نور بیشترین همبستگی را به ترتیب با تعداد برگ (**676/0) ، ارتفاع ساقه (**621/0) ، نیتروژن برگ (**543/0) و قطر ساقه (**481/0) داشت. افزایش وزن خشک برگ و ساقه تحت تاثیر کود دامی، نیتروژن و فسفر در افزایش درصد عصاره الکلی برگ و دانه موثر بود. کاربرد 30 تن در هکتار کود دامی و 100 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به ترتیب با 12/20 و 22/20 درصد، بیشترین محتوای عصاره الکلی برگ شاهدانه را تولید نمودند. بیشترین عصاره الکلی دانه در تیمار تلفیقی 30 تن در هکتار کود دامی به همراه 80 کیلوگرم فسفر در هکتار به دست آمد. درمجموع یافته های این تحقیق نشان داد که در سطوح صفر، 10 و 20 تن در هکتار کود دامی با افزایش سطح نیتروژن، جذب نور در شاهدانه افزایش یافت و در تیمار 30 تن در هکتار کود دامی، کاربرد نیتروژن تا سطح 50 کیلوگرم در هکتار، جذب نور توسط گیاه را افزایش داد و با افزایش بیشتر سطح نیتروژن، جذب نور در شاهدانه کاهش یافت. کود دامی 30 تن در هکتار با تامین فسفر و نیتروژن مورد نیاز گیاه جهت افزایش عصاره الکلی برگ و دانه می تواند در کاهش مصرف کودهای شیمیایی فسفر و نیتروژن در شاهدانه موثر باشد.