واکاوی ماجرای قتل سرتیپ افشارطوس

ایران، یکی از حساس ترین، پرتنش ترین و، به نوعی، مهیج ترین مقطع زمانی خود را در تاریخ معاصر، طی دهه1320ش تجربه نمود. اوج این شرایط، به اواخر دهه مذکور و اوایل دهه1330ش باز می گردد یعنی همان برهه زمانی که با نهضت ملی شدن نفت ایران، روی کار آمدن دولت محمد مصدق و در نهایت نیز کودتای28مرداد1332ش، مقارن بود. رخدادهای برجسته ای در زمان موردنظر روی داد که هر یک، پیامدهای مهمی به همراه داشته و دارای انعکاس زیادی بود، چنانکه در مورد هرکدام از آنها، بحث ها و چالش های فراوانی در میان افراد و گروه های مختلف، وجود داشته و دارد. یکی از این رویدادها که بسیار مورد توجه قرار گرفته است، ماجرای قتل رئیس شهربانی کل کشور در زمان دولت مصدق می باشد. سرتیپ محمود افشارطوس که تقریبا سه ماه از شروع فعالیت اش بعنوان رئیس شهربانی سپری شده بود، در یک واقعه ای تکان دهنده و بطرز فجیعی بقتل رسید. این واقعه، نه تنها در همان زمان، بازتاب شدیدی به همراه داشت، بلکه تا دهه ها بعد، و حتی تا زمان کنونی نیز یکی از موضوعات بسیار مهم و موردتوجه مرتبط با دوره نخست وزیری دکتر مصدق بشمار آمده، و بدلیل برخی مسایل همچون تاثیر این رویداد در وقوع کودتا و همچنین نقش برخی مخالفان مصدق در ماجرای موردنظر، نظرات متفاوتی در مورد آن ارائه گردید. در این مقاله، این موضوع مورد واکاوی قرار گرفته است. اگرچه،تاکنون کتاب هایی بطورخاص در مورد این موضوع، به رشته تحریر درآمده، اما این منابع، علمی و حاصل یک کار پژوهشی همه جانبه بنظر نمی رسند، چراکه، یا براساس رویکرد سیاسی و حزبی خاصی به نگارش درآمده و یا آنکه بصورت ارائه مطالب خام مستند و غیرسازمان یافته می باشند. از سوی دیگر، افرادی نیز راجع به دولت مصدق و کودتای28مرداد، مبادرت به نوشتن کتب نموده اند،که در ضمن آن، بر روی این ماجرا هم متمرکز شدند، اما بررسی آنها، کامل و همه جانبه نمی باشد. با این اوصاف، نویسنده مقاله، سعی نموده تا در حد توان علمی خود و اطلاعات تاریخی موجود، بطور جامع و سازمان یافته به این موضوع بپردازد، و البته، حتی المقدور از داده های تاریخی تکراری که منابع دیگر به آن اشاره کرده اند، پرهیز نموده، و مطالب تازه و جدیدی در راستای مستندسازی فرضیه پیش رو، در اختیار خوانندگان قرار دهد.