بررسی عوامل موثر بر ارتقا بهرهوری آب محصولات زراعی در استان همدان

با توجه به بحران آب در کشور و بیش ترین مصرف آب در بخش کشاورزی، لزوم استفاده بهینه از منابع آب در این بخش ضروری به نظر می رسد. بنابراین انجام پژوهش های اقتصادی در زمینه تحلیل و تعیین بهره وری عوامل تولید و تخصیص بهینه آن ها در زیر بخش های مختلف کشاورزی لازم است. هدف از این تحقیق، تعیین و ارزیابی میزان بهره وری آب برای هر یک از محصولات عمده زراعی و ارایه راهکارهایی برای ارتقا وضعیت فعلی آن است. اطلاعات مورد نیاز در این تحقیق به صورت داده های مقطعی از کشاورزان منطقه و با روش نمونه گیری تصادفی به وسیله تکمیل پرسش نامه و مصاحبه با کشاورزان جمع آوری شد. متناسب با هدف تحقیق از شاخص بهره وری فیزیکی آب، CPD استفاده شد. به منظور شناسایی و استخراج ابعاد بهره وری آب از روش تحلیل عاملی اکتشافی و تاییدی استفاده شد. نتایج این تحقیق نشان داد، که هفت عامل شامل فنی و مدیریتی، زراعی، فیزیکی، نهادی، بازار، فردی و اجتماعی به عنوان ابعاد مهم بهره وری آب، در قالب 45 موضوع قابل بیان است. این عوامل 78/97درصد از واریانس کل بهره وری آب را در مزارع کشاورزی استان همدان تبیین می کند. از میان این عوامل مولفه فنی، مدیریتی و زراعی مهم ترین عامل شناخته شد. به نحوی که عامل اول و دوم به ترتیب 16/67و 15/92درصد از کل واریانس بهره وری آب را به خود اختصاص داد. ایجاد رابطه ی رگرسیونی بین عوامل تاثیرگذار و میزان بهره وری نشان داد، یک واحد تغییر در انحراف معیار عوامل مدیریتی، فنی و زراعی باعث می شود انحراف معیار میزان بهره وری آب به ترتیب به اندازه ی 0/435 و 0/342 تغییر پیدا کند. که حاکی از بیش ترین تاثیر این دو عامل بر میزان افزایش بهره وری است.