ارزیابی ژنوتیپ های باقلا (Vicia faba L.) با استفاده از شاخص های تحمل به خشکی و روش های آماری چند متغیره

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی ژنوتیپ های باقلا و ارزیابی شاخص های تحمل به تنش خشکی، آزمایشی با 16 ژنوتیپ در قالب طرح کرت های خرد شده با سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بروجرد انجام شد. آبیاری به عنوان عامل اصلی، شامل سطوح نرمال و تنش خشکی و ژنوتیپ به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس ساده برای عملکرد در شرایط نرمال (N) ، عملکرد در شرایط تنش خشکی (S) ، شاخص های تحمل به تنش (TOL) ، میانگین بهره وری متوسط (MP) ، شاخص حساسیت (SSI) ، میانگین هندسی (GMP) ، شاخص تحمل تنش (STI) ، شاخص تحمل به تنش اصلاح شده (K1STI) و میانگین هارمونیک ((HM نشان داد که اثر ژنوتیپ برای این پارامترها در سطح یک درصد (P 0. 01) معنی دار بود. لذا، انتخاب براساس شاخص های MP، GMP، TOL و HMمنجر به انتخاب ژنوتیپ های برتر از لحاظ عملکرد در هر دو شرایط نرمال و تنش شد. در تجزیه خوشه ای، ژنوتیپ ها به سه گروه تقسیم شدند. نتایج تجزیه به مولفه های اصلی نشان داد که حدود 2/73 درصد از تغییرات کل داده ها توسط مولفه اول توجیه و این مولفه همبستگی مثبت و بالایی با صفت عملکرد دانه در شرایط نرمال، عملکرد در شرایط تنش، شاخص های MP، GMP، STI، K1STI و HM نشان داد، در حالی که، همبستگی مثبت و پایینی با TOL و SSI داشت. عملکرد در شرایط نرمال دارای همبستگی مثبت و معنی داری با عملکرد در شرایط تنش و کلیه شاخص های تحمل به خشکی در سطح احتمال یک درصد بود. این صفت دارای بیشترین همبستگی مثبت با شاخص K1STI (r=0. 995) بود. به طور کلی، می توان بیان داشت که شاخص میانگین هندسی، بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار را با صفات عملکرد دانه در شرایط نرمال و تنش دارا بود و براساس آن می توان گزینش ژنوتیپ های برتر را انجام داد.