بررسی سطح آلودگی و الگوی توزیع فضایی غلظت فلزات سنگین (کروم، نیکل، مس، سرب و روی) در شهر صنعتی ماهشهر

فلزات سنگین به دلیل سمیت و پایداری در محیط زیست یکی از مهم ترین آلاینده های خاک محسوب می شوند. بنابراین بررسی توزیع غلظت فلزات سنگین جهت پایش آلودگی خاک و حفظ کیفیت محیط زیست ضروری است. این تحقیق با هدف ارزیابی سطح آلودگی و تهیه نقشه های توزیع مکانی غلظت فلزات سنگین کروم، نیکل، مس، سرب و روی در خاک سطحی شهر صنعتی ماهشهر در سال 1395انجام شد. بدین منظور با استفاده از روش نمونه برداری سیستماتیک تعداد 51 نمونه خاک سطحی (cm20-0) جمع آوری و غلظت این فلزات به روش XRF اندازه گیری شد. همچنین خصوصیات خاک شامل EC، pH، آهک و بافت خاک مشخص شد. شاخص آلودگی PI)) و شاخص جامع فاکتور آلودگی نمرو (NIPI) جهت تعیین وضعیت آلودگی خاک این منطقه استفاده شد. نقشه های توزیع غلظت فلزات سنگین نیز با استفاده از روش درون یابی در سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) تهیه گردید. تحلیل مولفه های اصلی (PCA) به منظور بررسی روابط بین فلزات انجام شد. نتایج نشان داد که بالاترین مقادیر شاخص آلودگی مربوط به کروم و نیکل است که در سطح آلودگی شدید قرار دارند. بسیاری از خاک های شهری در بندر ماهشهر با سطوح کم یا متوسط از سرب، روی و مس آلوده شده اند. شاخص آلودگی نمرو نشان داد که همه نقاط در سطح آلودگی بالا قرار دارند. همچنین نتایج تجزیه مولفه های اصلی نشان داد که فلزات سرب، روی و مس در یک مولفه قرار گرفته و نشان دهنده منشا انسان ساخت و مشترک این فلزات می باشد. فلزات کروم و نیکل هر کدام در مولفه ای جداگانه قرار گرفته و مقدار شاخص آلودگی بالای این فلزات، همچنین ضریب تغییرات بالا حاکی از منشاء انسان ساخت این فلزات تعیین گردید.