بررسی سازگاری موجبیت علی و اختیار با تاکید بر ملاک های سه-گانه اختیار از نظر علامه
نویسنده:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
درباره رابطه اصل موجبیت علی و اختیار، آرای متفاوتی ارائه شده که ذیل دو عنوان کلی جای می گیرد: «سازگارگرایی» که اختیار را با موجبیت علی سازگار می داند و «ناسازگارگرایی» که به ناسازگاری این دو معتقد است. علامه طباطبائی در مقام فیلسوفی سازگارگرا، میکوشد با تعریف فعل اختیاری، ملاک اختیار را به دست داده، نشان دهد چگونه یک فعل اختیاری با داشتن چنین ملاکی می تواند با اصل ضرورت علی سازگار باشد. با بررسی آثار مختلف علامه می توان گفت ایشان در مجموع چهار ملاک برای فعل اختیاری قایل می شود. این ملاک ها نه در طول هم، بلکه در عرض هم مطرح می شوند. بدین ترتیب، علامه در مباحث خود، گاه ملاک «خودتعینی» را برای اختیار در نظر می گیرد و گاهی «فعل مسبوق به اراده» را به عنوان فعل اختیاری مطرح می کند. جایی دیگر فعل ارادی را به فعل اختیاری و جبری تقسیم می نماید و «ملائمت آن با نفس فاعل» را ملاک اختیار می گیرد و در نهایت اختیار را به «امکان بالقیاس» تعریف کرده، آن را به معنای رابطه امکانی معلول با علت ناقصه اش می داند. در مقاله حاضر به تبیین و بررسی سه ملاک اول پرداخته شده است.
کلیدواژگان:
اختیار ، اراده ، ملاک فعل اختیاری ، موجبیت علی ، ضرورت علی ، علامه طباطبائی
زبان:
فارسی
انتشار در:
صفحات:
85 تا 111
لینک کوتاه:
magiran.com/p1916609
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
دسترسی سراسری کاربران دانشگاه پیام نور!
اعضای هیئت علمی و دانشجویان دانشگاه پیام نور در سراسر کشور، در صورت ثبت نام با ایمیل دانشگاهی، تا پایان فروردین ماه 1403 به مقالات سایت دسترسی خواهند داشت!
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!