بررسی اثر کشت مخلوط ذرت (Zea mays L.) و سزبانیا (Sesbania sesban) بر عملکرد و کیفیت علوفه

کشت مخلوط یکی از بهترین روش های افزایش تولید و بهبود کیفیت علوفه است. انتخاب مناسب دو گیاه، در کشت مخلوط می تواند افزون بر افزایش قابلیت تولید گیاه زراعی، باعث افزایش عملکرد پروتئین، حمایت از گیاه، جذب بهتر نور و بهبود کارایی استفاده از منبع ها شود. کشت همزمان غلات و لگوم ها یک راهکار خوب برای بهبود کیفیت علوفه و افزایش عملکرد می باشد. ذرت (Zea mays L.) گیاهی از خانواده غلات است که عملکرد علوفه بالایی داشته و از نظر خوشخوراکی و قابلیت هضم نیز مناسب می باشد اما علوفه این گیاه از نظر پروتئین فقیر است از سوی دیگر سزبانیا (Sesbania sesban) گیاهی است از خانواده لگوم ها که علوفه ای غنی از پروتئین با قابلیت هضم بالا تولید می کند. این گیاه به عنوان یک گیاه علوفه ای جدید مقاوم به شوری و سازگار با مناطق گرمسیری در کشور معرفی شده است. لذا در این پژوهش تاثیر کشت مخلوط ذرت با گیاه سزبانیا بر عملکرد کمی و کیفی علوفه بررسی شد. به منظور بررسی عملکرد و کیفیت علوفه در نظام کشت مخلوط ذرت و سزبانیا، آزمایشی در سال زراعی94-1393 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه ی پژوهشی دانشگاه جیرفت اجرا شد. تیمارهای آزمایشی نسبت های مختلف کشت مخلوط جایگزینی ذرت و سزبانیا شامل 75:25، 67:33 ، 50:50 ،33:67، 25:75 و کشت خالص ذرت و سزبانیا بودند. تراکم مطلوب برای هر یک از گیاهان ذرت و سزبانیا 250000 بوته در هکتار در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل عملکرد علوفه ذرت و سزبانیا، درصد پروتئین خام، میزان خاکستر، الیاف نامحلول در شوینده خنثی، کربوهیدرات های محلول درآب، قابلیت هضم ماده خشک و نسبت برابری زمین بودند. نتایج و بحث: نتایج نشان داد که نسبت های مختلف کشت مخلوط به طور معنی داری (01/0≥P) عملکرد و کیفیت علوفه را تحت تاثیر قرار داده است. بالاترین عملکرد علوفه خشک ذرت (15208 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 50:50 ذرت: سزبانیا مشاهده شد که 57/10 درصد نسبت به کشت خالص ذرت (13754 کیلوگرم در هکتار) افزایش نشان داد، این اختلاف از لحاظ آماری معنی دار (05/0≥P) بود. بیشترین میزان عملکرد علوفه خشک سزبانیا (3/1558 کیلوگرم در هکتار) ، درصد خاکستر (59/8 درصد) ، پروتئین خام (22/11 درصد) ، قابلیت هضم ماده خشک (23/66%) و کمترین درصد الیاف نامحلول در شوینده خنثی (83/13%) به کشت خالص سزبانیا تعلق داشت. با افزایش درصد سزبانیا در کشت مخلوط درصد پروتئین خام، خاکستر و قابلیت هضم ماده خشک علوفه کل افزایش یافت. کشت خالص ذرت بالاترین میزان کربوهیدرات های محلول درآب (33/29 %) را به خود اختصاص داد که با دیگر تیمارها تفاوت معنی داری (05/0≥P) را نشان داد. در بین این تیمارها بیشترین میزان نسبت برابری زمین (LER= 1. 34) مربوط به تیمار مخلوط M50S50 بود. نتایج این پژوهش نشان داد کشت مخلوط ذرت و سزبانیا کمیت و کیفیت علوفه را به بهبود دادند به طوری که نسبت برابری زمین در همه ی نسبت های کشت مخلوط بزرگتر از یک بود، لذا نسبت های کشت مخلوط سود اقتصادی بالاتری را نسبت به کشت خالص دو گیاه نشان دادند. بنابر نتایج این آزمایش کشت مخلوط با نسبت 50:50 ذرت و سزبانیا به دلیل دستیابی به عملکرد و پروتئین بالاتر، برتری در شاخص نسبت برابری زمین و کیفیت شایان پذیرش علوفه به عنوان تیمار برتر کشت مخلوط ذرت و سزبانیا با هدف تولید علوفه در نظر گرفته شد.