نگاهی تطبیقی به دخمه زرتشتیان در ایران و هند و جنبه های آیینی و دینی ساخت دخمه در سنت پارسیان

زرتشتیان را رسم بر این بود که مردگان خود را برای تدفین در دخمه می نهادند. دخمه های اولیه آنان بنایی بسیار ساده بر دیواره کوه بود. از دوره اسلامی دخمه های دست ساز از خشت و سنگ پدید آمد که به برج شهره شد. در هند، زرتشتیان مهاجر موسوم به پارسیان، رسم دخمه نشانی را حفظ کردند. با گذشت زمان، پارسیان دخمه های جدیدتری مطابق با هوای مرطوب هند ساختند. رسم بنیان دخمه پارسیان تانا خوانده می شود. اجزای این مراسم شامل گذاشتن شالوده و تقدیس بنای دخمه است که در آن اصولی همچون کوبیدن سیصد و یک میخ بر زمین و گرداندن طنابی پنبه ای به گرد این میخ ها رعایت می شد. شرح این مراسم در متونی چون روایات فارسی و متن پهلوی وجرکرد دینی ضبط شده است. از اواسط سده نوزدهم رسم دخمه نشانی متاثر از جریان روشنفکری دینی در ایران منسوخ شد و در هند به چالش میان مذهبی های تندرو و اصلاح طلب پارسی تبدیل شد. در این پژوهش، انواع دخمه های زرتشتی بررسی و سیر تحول بنای دخمه با تکیه بر جنبه های آیینی و دینی آن ارزیابی می شود و به موقعیت دخمه های زرتشتی در عصر حاضر نیز توجه خواهد شد.