کاربرد فاصله تاکسنومیک و خوشه بندی برای تعیین میزان نزدیکی و شباهت خاک های آهکی، گچی و شور آذربایجان شرقی در دو سیستم طبقه بندی خاک

در این تحقیق کارایی فاصله تاکسنومیک و خوشه بندی برای پی بردن به میزان همبستگی و ارتباط خاک های آهکی، گچی و شور مناطق نیمه خشک و خشک آذر بایجان شرقی بر اساس سیستم های رده بندی خاک آمریکایی (Soil Taxonomy) و مرجع جهانی (World Reference Base) مطالعه شده است. فاصله تاکسنومیکی با استفاده از نرم افزار R و Numerical Taxonomy با کاربرد نرم افزار Excel و خوشه بندی بوسیله نرم افزارهای R و SPSS محاسبه و ارتباط آنها در دو سیستم بررسی گردید. سپس، ضمن استفاده از میانگین داده های کمی فیزیکوشیمیایی، نتایج حاصل از محاسبات و خوشه بندی با همدیگر و نیز با نظر متخصصین مقایسه شد، که همبستگی کمی خوبی بین سالیدها با سالونچاک ها و سالونتزها، جیپسیدها با جیپسی سول ها، آرجیدها با لووی سول ها، زرپت ها با کلسی و جیپسی سول ها وجود داشت. نتایج حاصل از چهار روش تقریبا با همدیگر هماهنگ و شبیه بوده، اما استفاده از هر یک محدودیت ها و مهارت های خاص خود را دارا می باشد. روش مفهومی بر اساس خصوصیات کیفی بارز خاک ها (فاکتورها یا فرآیندهای تشکیل خاک، افق های مشخصه و در کل خصوصیات مورفولوژیکی بارز خاک های آهکی، گچی و شور) و کددهی آنها بوده که برای دقیق بودن این روش اطلاعات و مهارت کافی و تخصصی ضروری است. در روش های سنتروئیدی تاکسنومی عددی و خوشه بندی، داده های کمی حاصل از آزمایشات فیزیکوشیمیایی استفاده شده و نتایج این روش ها بیشتر قابل اعتماد می باشد. آسان ترین روش استفاده از نرم افزار تاکسنومی عددی بوده که با گزینه های ساده و بدون هیچگونه برنامه نویسی، ماتریس تشکیل داده و ضمن نرمال کردن داده ها، بر مبنای معادله ماهالانوبیس فاصله تاکسنومیکی را به سادگی در دسترس قرار می دهد. در کل این ابزارها و محاسبات برای یافتن ارتباط بین خاک ها در سیستم های مختلف رده بندی مفید بوده و از نظر کمی یافته های عددی برای ارتباط دادن و همبستگی کل آن ها در سیستم های رده بندی مخصوصا ST وWRB که در ایران پرکاربرد هستند توصیه می شود.