تاملی دوباره بر دوره بندی ساخت مسجد جامع شهر یزد براساس اسناد مکتوب و یافته های باستان شناسی (از ابتدا تا قرن ششم هجری قمری)*
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
مسجد جامع شهر یزد، یکی از بناهای مهم تاریخی کشور می باشد که در طی دوره ی هزارساله توسط حکومت های مختلف گسترش یافته است. متون محلی یزد به شکلگیری این مسجد در طول دورههای مختلف اشاره دارند که در هر دوره بخش هایی تکمیل یا به آن اضافه شده است. ماکسیم سیرو، یکی از اولین کسانی است که تحقیقات جامعی را درباره ی این بنا انجام میدهد که منبعی برای پژوهشگران بعدی میشود؛ او چهار دوره برای شکلگیری بنای اولیه ی مسجد جامع ارائه می کند که با گفته های متون و داده های باستان شناسی تناقض دارد. لذا این پژوهش سعی دارد به بازنگری در دوره بندی تاریخی ساخت این بنا بپردازد. برای تحقق این هدف، در ابتدا به مطالعات کتابخانه ای و گردآوری اطلاعات تاریخی لازم به ویژه از متون محلی یزد پرداخته شده و سپس داده های حاصل از کاوش های باستان شناسی در کنار متون تاریخی مورد تجزیه تحلیل قرار گرفت. مهم ترین سوالات مطرح شده عبارتند از: 1. آیا می توان وجود آتشکده در محل فعلی مسجد جامع را اثبات کرد؟ 2. با توجه به داده های موجود، ساخت مسجد جامع یزد به چه دوره ای باز می گردد؟ نتایج به دست آمده از کاوش های باستان شناسی نشان می دهد که هیچ گونه شواهدی مبنی بر وجود آتشکده در شالوده ی بنای مسجد جامع یزد وجود ندارد؛ همچنین میتوان سه دوره ی ساخت را برای این بنا در نظر گرفت؛ در دوره ی اول، علاءالدوله کالنجار به ساخت مسجدی اقدام میکند که در متون یزد هم از آن به عنوان «مسجد جامع عتیق» و هم «مسجد جامع قدیم» یاد شده است. در دوره ی دوم، علاءالدوله گرشاسب الحاقاتی را به مسجد ساخته شده توسط علاءالدوله کالنجار اضافه می کند؛ همین امر سبب شده متون محلی، وی را نیز به عنوان یکی از سازندگان مسجد معرفی کنند. در دوره ی سوم، جماعتخانه ی دختران در کنار مسجد قدیم یا عتیق ساخته می شود و بانیان نیز بقعه ای را در کنار آن جهت مدفن خود بنا میکنند که مدفن آن ها امروزه نیز موجود است.
کلیدواژگان:
زبان:
فارسی
صفحات:
157 تا 174
لینک کوتاه:
magiran.com/p1918730
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!