گونه شناسی کالبدی فضاهای اصلی خانه های چندطرف ساخت شهر اصفهان در گستره شکل ته رنگ

همواره استفاده از اصول کالبدی یکی از عوامل تاثیرگذار در طراحی ابنیه تاریخی با عملکردهای مختلف معرفی شده است. با توجه به سابقه چشمگیر ساخت خانه، شناخت ویژگی های کالبدی، از جمله عوامل شکلی موثر در حفظ و نگهداری این عملکرد، حایز اهمیت خواهد بود. در این پژوهش باور بنیادین آن است که فضاهای اصلی خانه ها بر اساس جهتهای جغرافیایی و همچنین جهت کشیدگی حیاط، مکانیابی، و طراحی شده اند. با رجوع به سخنان نظریهپردازان در این مورد، آشکار می شود که آنها از منظرهای متفاوتی، از جمله تاریخنگاری، جنبه های معنوی و فلسفی، سلامتی، و اجتماعی به این مفاهیم نگریستهاند. در این پژوهش برای نخستین بار به گونهشناسی کالبدی تهرنگ فضاهای اصلی خانه های چندطرفساخت در شهر اصفهان پرداخته شده است. ابزارهای مورد استفاده شامل جمعآوری اطلاعات به روش مطالعه اسنادی، کتابخانه ای، میدانی، و بهرهگیری از مصاحبه های ساختاریافته با صاحبنظران و استادکاران است. جستار پیش روی به منظور بررسی ویژگی های کالبدی خانه ها در قالب تهرنگ انجام گرفته است و از این رهگذر چگونگی چیدمان فضاهای خانه های گذشته تحلیل میشود. بدین منظور، ابتدا اطلاعات مربوط به نمونه های نخستین از طریق «مشاهده و برداشت میدانی» ، «مصاحبه با استادکاران و مرمتگران ابنیه و سکنه قدیمی خانه ها» ، و «مطالعات کتابخانه ای» جمعآوری شده است. سپس با دسته بندی و گونهشناسی شکلی فضاهای طراحیشده در خانه های تاریخی شهر اصفهان به تحلیل ویژگی های مشترک و متفاوت تکرارشونده در آنها پرداخته شده است. بررسی ها حاکی از آن است که جهت قرارگیری محور طولی حیاط بر نحوه چیدمان و سازماندهی فضاها نقش موثر داشته و ویژگی های اقلیمی همچون تابش نور و ابعاد حیاط (طول و عرض) در اولویت دوم مد نظر قرار میگرفته است، به گونهای که کشیدگی حیاط در جهت شمالی جنوبی و یا شرقی غربی در چیدمان فضاها نقش موثری داشته است.