خروج بر دولت اسلامی؛ موجب کفر یا فسق؟

خروج (بغی) بر امام یا دولت اسلامی در کلام و فقه، آثاری دارد. اینکه خروج، موجب کفر می‎شود یا فسق؟ از جمله این آثار است. در میان علمای امامیه در حکم خروج بر امام معصوم دو نظریه وجود دارد، اما از حکم خروج بر دولت اسلامی در عصر غیبت، بحثی نشده است. این مقاله، عهده‎دار بررسی تحلیلی اجتهادی این مساله است. با نقل، نقد و بررسی دیدگاه های فقی هان و دلایل هر گروه در این مساله، به این نتیجه می‎رسیم که خروج بر امام معصوم ،‎ موجب کفر نیست؛ چه رسد به خروج بر دولت اسلامی در عصر غیبت، اما چون خروج بر امام معصوم از روی علم و عمد از گناهان کبیره است، موجب فسق و خروج از دایره عدالت می‎گردد. خروج بر دولت اسلامی هم در مواردی موجب فسق می‎شود.