معنا و منظور از متافیزیک از دیدگاه هیدگر و ملاصدرا چیست؟

هدف مقاله حاضر بررسی مقایسه نگرش کلی هیدگر و ملاصدرا، در باب «معنای متافیزیک» است که جایگاه اساسی ای در هر دو فلسفه مورد نظر دارد. در سیر تحلیل این مقاله یافتیم که نزد این دو فیلسوف، این معنا و منظور در دو جهان متفاوت قرار می گیرد. باید دید که هم جهت یابی و هم جهان بینی (weltanschauung) صدرا و هیدگر در دو زمینه خاص شکل گرفته است. یافته هیدگر این است که هستی انسان (بعد از آنکه دازین را یافته باشیم و معنای آن را درک کردیم) متناهی است و پس از مرگ دیگر امری باقی نمی ماند. یعنی در این سیستم خاص که مربوط است به وضعیت وجودی انسان، جایی فراتر از هستی حاضر او وجود ندارد. وقتی انسان در «درون» خود می نگرد آنجا فقط دازین را می بیند نه عرش الرحمن و نه ملک خدا (Kingdom of God). از سوی دیگر، مفاهیمی مانند استکمال نفس (مربوط به بحث مبدا و معاد) ، تشبه به خدا (theosis) ، تهذیب نفس (catharsis) ، مراتب وجود و لا نهایت برای صدرا کلیدی است و دارای حقیقت جدی می باشد. با این حال، لازمه بحث های فوق این نیست که بگوییم بین این دو فیلسوف وجوه اشتراکی وجود ندارد. حق آن است که با وجود تفاوت اساسی در مورد معنای متافیزیک، شباهت زیادی درباره "نکات جزیی" در درون فلسفه آنها می توان یافت. منتها بر اساس تحلیل حاضر، نتیجه بحث این می شود که «نگرش کلی» صدرا تقریبا ضد هیدگر است.